Uroczysta Msza św. w archikatedrze Świętej Rodziny oraz sesja naukowa w auli parafii katedralnej złożyły się na obchody 100. rocznicy urodzin bp. Stefana Bareły (1916-1984), trzeciego ordynariusza diecezji częstochowskiej, w latach 1964-84, które odbyły się w Częstochowie 13 maja z inicjatywy ks. dr. hab. Mariana Dudy, dyrektora Wyższego Instytutu Teologicznego w Częstochowie.

Mszy św. przewodniczył abp Wacław Depo metropolita częstochowski. Mszę św. z metropolitą częstochowskim koncelebrowali m. in. ks. inf. Marian Mikołajczyk, wieloletni kapelan i sekretarz bp. Stefana Bareły, ks. inf. Jan Kowalski, ks. prał. Teofil Siudy, prepozyt Kapituły Bazyliki Archikatedralnej, ks. Marek Szumilas, proboszcz z rodzinnej parafii bp. Bareły w Kodrębie, kapłani wychowankowie bp. Bareły i jego najbliżsi współpracownicy.

W Mszy św. wzięła udział rodzina i bliscy bp. Bareły oraz studenci Wyższego Instytutu Teologicznego w Częstochowie. Liturgię ubogacił śpiew chóru „Basilica Cantans”, pod dyrekcją Włodzimierza Krawczyńskiego.

„Każdy pasterz Kościoła jest nam dany w darze. Kościół żyje i rozwija się dzięki trwaniu Urzędu Apostolskiego” - mówił na początku Mszy św. ks. prał. Marian Duda.

Następnie w homilii abp Depo podkreślił, że „ wspólnota modlitwy ma podstawowe zadanie, by dziękować za życie, dzieło i posługę bp. Stefana Bareły”.

Nawiązując to czytań mszalnych abp Depo zaznaczył, że „Ewangelia podpowiada pytania ważne dla każdego chrześcijanina, szczególnie dla osób powołanych” - Pytania te nic nie straciły na swojej aktualności. Są to pytania o miłość potwierdzoną przez całe życie, cierpienie i śmierć - mówił abp Depo i dodał, że „Bóg jest miłością i ma prawo pytać o miłość. Ta miłość objawiła się nie tylko w słownych obietnicach, ale przemówiła najbardziej przez posłanie Syna i w tajemnicy krzyża”.

Metropolita częstochowski przypominał jak ważne jest osobiste świadectwo wiary - To świadectwo wiary widzimy w życiu bp. Bareły nie tylko na płaszczyźnie intelektualnej, ale na płaszczyźnie radykalnego życia - podkreślił metropolita częstochowski.

Arcybiskup przypomniał, ze bp Bareła należał do najbliższych współpracowników sługi Bożego kard. Stefana Wyszyńskiego i św. Jana Pawła II - Powtarzał, że biskup częstochowski jest zawsze biskupem jasnogórskim - mówił arcybiskup i dodał, że „bp Bareła poprzez posługę, świadectwo prawdzie i miłości chciał dotrzeć do każdego bez wyjątku człowieka”.

Po Mszy św. odbyły się modlitwy w krypcie biskupów częstochowskich. - Przy doczesnych szczątkach tego świadka ewangelicznej wiary, prawdy i miłości błagamy Maryję o powołania kapłańskie i w Duchu Świętym prosimy o godnych następców apostolskich dla Kościoła częstochowskiego - mówił abp Depo.

Następnie otwierając sesję naukową w auli parafii katedralnej ks. Duda podkreślił, że „bp Bareła pojawił się na tym świecie, by być naszym pasterzem, biskupem maryjnym” i przypomniał, że 35 lat temu na Placu św. Piotra, gdy był zamach na św. Jana Pawła II bp Bareła wraz z wiernymi diecezji częstochowskiej był wówczas na Palcu św. Piotra. - To wierni diecezji częstochowskiej postawili na pustym tronie Ojca Świętego ikonę Matki Bożej Częstochowskiej - przypomniał ks. Duda. .

Ks. inf. Marian Mikołajczyk przybliżając sylwetkę bp. Stefana Bareły jako „pasterza oddanego bez reszty Kościołowi” podkreślił, że „początki jego pasterzowania w diecezji częstochowskiej nie były łatwe” - Podjął tradycję dwóch wielkich poprzedników bp. Teodora Kubiny i bp. Zdzisława Golińskiego, ale jednocześnie poszedł własną drogą - mówił ks. Mikołajczyk.

Wieloletni kapelan i sekretarz bp. Stefana Bareły przybliżył także kontekst czasów komunistycznych, trudne relacje i problemy na styku Kościół - państwo.

Ks. Mikołajczyk wskazał również, ze „udział bp. Bareły w Soborze Watykańskim II pogłębił jego żywą więź z Ojcem Świętym i z Kościołem” - Wiernie potem wprowadzał zalecenia Soboru w diecezji - mówił ks. Mikołajczyk.

Prelegent przypomniał, że bp Bareła jako przewodniczący Komisji Maryjnej przy Konferencji Episkopatu Polski „utożsamiał się z wizją kard. Wyszyńskiego i podejmował jego myśl i ją rozwijał” - Ponadto dla bp. Bareły Kościół to przede wszystkim jego diecezja. Dla niej żył i się spalał. Utworzył 59 parafii, 24 wikariaty terenowe i 14 ośrodków duszpasterskich. Każda z tych placówek rodziła się w wielkich bólach - podkreślił prelegent.

Ks. Mikołajczyk wspominając o walce bp. Bareły o swobodny dostęp do Jasnej Góry, kiedy władze komunistyczne w 1979 r. rozpoczęły budowę tuneli, które miały oddzielić miasto Częstochowę od Jasnej Góry przypomniał, że „ dalekowzroczność i upór biskupa mimo osamotnienia w pierwszych miesiącach walki doprowadziły do zaprzestania budowy owych tuneli”.

„Bp Bareła był pasterzem o wielkim sercu i umyśle. Był człowiekiem wielkiej wiary, bez reszty oddany Kościołowi” - przypomniał ks. Mikołajczyk słowa z telegramy św. Jana Pawła II po śmierci bp. Bareły.

Następnie dr Wanda Terlecka przybliżając inicjatywy duszpasterskie bp. Bareły skierowane do świeckich wskazała na powołanie najpierw Sekretariatu Dokumentacji Soborowej, a następnie Instytutu Teologicznego w Częstochowie

- Biskup, pragnął utworzyć uczelnię teologiczną dla wszystkich, by byli świadomi swojego udziału w Kościele - podkreśliła dr Terlecka.

Wśród ważnych inicjatyw bp. Bareły dr Terlecka wymieniła Diecezjalne Studium Życia Rodzinnego, które było powołane, by „ stworzyć naukowe podstawy pomocy małżeństwu i rodzinie”. Prelegentka przypomniała wielkie znaczenie czuwań jasnogórskich - Bp Bareła uważał, że każda inicjatywa musi mieć solidną bazę modlitwy. Te czuwania wynikały też ze zobowiązań Milenijnego Aktu Oddania Maryi - przypomniał prelegentka.

„Ważną inicjatywą II Synod Diecezji Częstochowskiej. Biskup chciał, żeby zdrowa myśl soborowa przeniknęła wszystkich członków Kościoła. Wśród kolejnych inicjatyw biskupa były: Msza św. przed Szczytem Jasnej Góry na rozpoczęcie roku szkolnego i troska o młodzież akademicką i różne grupy wiernych” - kontynuowała dr Terlecka.

Prelegentka przypomniała czasy kiedy duszpasterzem akademickim był ks. Ireneusz Skubiś - Wówczas bp Bareła przyjął młodzież do domu biskupiego, do tzw. „Piwnicy”. Był to bowiem czas kiedy Służba Bezpieczeństwa utrudniał prowadzenie duszpasterstwa akademickiego - podsumowała dr Terlecka.

Natomiast ks. prał. Eugeniusz Wieczorek wspomniał bp. Barełę jako swojego wychowawcę i ojca duchownego - Był serdecznym człowiekiem, z sercem na dłoni. Myśl, która mu ciągle towarzyszyła, to słowa: „Bonum Ecclesiae suprem lex” - Dobro Kościoła najwyższym prawem - wspominał ks. Wieczorek, który przybliżył również ówczesne życie seminaryjne i duszpasterstwo w trudnych czasach komunistycznych.

Abp Depo podsumowując sesję naukową i nawiązując do trudnych czasów komunistycznych, do inwigilacji biskupa, choćby poprzez zakładanie podsłuchów przez funkcjonariuszy Służy Bezpieczeństwa powiedział „przebaczam w Roku Miłosierdzia tym wszystkim, którzy bp. Stefana Barełę nawiedzali z jakimikolwiek cierpieniami w tamtych czasach” - Bp Bareła był wierny słowom Konstytucji Soboru watykańskiego II „Gaudium et spes”, że „Człowiek, będąc jedynym na ziemi stworzeniem, którego Bóg chciał dla niego samego, nie może odnaleźć się w pełni inaczej, jak tylko przez bezinteresowny dar z siebie samego”. Te słowa bardzo dobrze oddają dar i niepowtarzalne powołanie bp. Bareły dla człowieka, Boga i dla Kościoła - mówił abp Depo.

Trzeci biskup ordynariusz diecezji częstochowskiej Stefan Bareła urodził się 24 czerwca 1916 r. w miejscowości Zapolice, w ziemi radomszczańskiej. Po ukończeniu szkoły podstawowej w rodzinnej miejscowości, wykształcenie średnie zdobywał najpierw w Społecznym Gimnazjum Męskim w Radomsku, a przez dwa ostatnie lata w Sandomierzu, w Niższym Seminarium Duchownym. 1 września 1938 r. został przyjęty do Wyższego Seminarium Częstochowskiego w Krakowie. Świecenia kapłańskie otrzymał 25 marca 1944 r. 9 grudnia 1960 r. został mianowany biskupem pomocniczym diecezji częstochowskiej. Jako motto swoje biskupiej posługi obrał słowa: „Veritati et Caritati” (Prawdzie i Miłości). W latach 1964-84 był ordynariuszem diecezji częstochowskiej.

Bp Stefan Bareła należał do grona najbliższych współpracowników bł. Jana Pawła II i Sługi Bożego kard. Stefana Wyszyńskiego. To właśnie bp. Barełę wspominał papież w swojej książce „Wstańcie, chodźmy!”.

Jako ordynariusz diecezji częstochowskiej bp Bareła m.in. brał udział w trzech sesjach II Soboru Watykańskiego. Powołał do istnienia Diecezjalne Studium Dokumentów Soborowych (dziś Instytut Teologiczny w Częstochowie). Zwołał też II Synod Diecezji Częstochowskiej pod hasłem „Chrystus Światłem - Maryja Wzorem”. Rozpoczął dzieło budowy Wyższego Seminarium Duchownego w Częstochowie. Odważnie bronił dostępu do Jasnej Góry dla pielgrzymów, który władze komunistyczne chciały ograniczyć, a nawet zlikwidować, budując specjalne tunele i przejścia podziemne oddzielające Aleje Najświętszej Maryi Panny od Jasnej Góry. Bp Bareła wznowił wydawanie tygodnika katolickiego „Niedziela”, powołał do istnienia Częstochowskie Studia Teologiczne i Wydawnictwo Diecezjalne „Regina Poloniae”. Wiele uczynił także dla duszpasterstwa akademickiego, organizując dla studentów spotkania w domu biskupim, w tzw. „Piwnicy”. Utworzył kilkadziesiąt parafii, szczególnie w Zagłębiu i Częstochowie. Zmarł 12 lutego 1984 r.