Kolejne schrony niczym ogromniaste grzyby wyłaniają się spomiędzy zarośli i zbóż. Niektóre z nich są łatwo dostępne, inne można obejrzeć dokładnie podejmując spory wysiłek. Wewnątrz tych otwartych: korytarze, przejścia - od kilkumetrowych do kilkukilometrowych.
Szczury w klatce
Okolice Muzeum Wojskowego Králíky i obiektu K-S 14 „U cihelny”. Z rozgrzanego słońcem pola wchodzę do niewielkiego, umieszczonego nad powierzchnią ziemi schronu. Ma może 5 na 5 m powierzchni. Ciemno. Nogą staram się wyczuć kolejny próg przy wejściu. Ciasny korytarzyk, który każe mi kluczyć: w lewo i znów w prawo. Pomieszczenie, a raczej ciasna komórka, rozświetla się trochę w miejscu, gdzie znajduje się otwór na karabin. Z niewielkiego wzniesienia dobrze widać podchodzących na wzgórze. Dwa stanowiska strzelnicze, zapas amunicji i żywności - próbuję sobie wyobrazić warunki bojowe. Tak ciasno, że gdy rozstawiono karabin, nie było się jak minąć. Ciemno i zimno... Przenosząc się wyobraźnią do początków II wojny światowej, staję bliżej żołnierzy - załogi fortyfikacji w Górach Orlickich, Lini Maginota, Mannerheima, Wału Pomorskiego... Na myśl przychodzą mi metafory z wojennych filmów: w takich pomieszczeniach można się czuć jak szczury w klatce...
Pomóż w rozwoju naszego portalu
Twierdza nie do zdobycia
Na linię fortyfikacyjną wokół Králík składają się trzy typy umocnień. Pierwsze, najsilniejsze to trzy twierdze: „Hurka”, „Adam” i „Bouda”, będące najlepiej zachowanymi twierdzami w Czechach. Drugie to np. bunkry: które miały własną załogę, ale nie były połączone korytarzami. Trzecim typem są mniejsze fortyfikacje, tzw. „rzepiki” dla 6-7 osób, nie mające stałej załogi. Taki „rzepik” opisałam powyżej.
Grupa warowna „Hurka” jest określana mianem unikatowego zabytku wojskowo-historycznego. Dokończona pod względem budowy do września 1938 r., jest kompleksem pięciu obiektów, połączonych podziemnym systemem korytarzy i sal (łączna ich długość wynosi 1,75 km). Schrony bojowe wchodzące w jej skład były zabezpieczone przed skutkami wszystkich znanych wówczas broni. W skład warowni wszedł m.in. schron artyleryjski, czyli najpotężniejszy rodzaj bloku bojowego umocnień czechosłowackich.
Reklama
Niektóre z obiektów „Hurki” służyły podczas II wojny światowej jako cele próbne ognia działowego. Sprawdzano na nich siłę rażenia m.in. tajnej broni niemieckiej: pociskami przeciwbetonowymi Röchling. Do dziś na obiektach zachowały się ślady po ostrzeliwaniu. Jak ogromny to obiekt, można sobie wyobrazić, biorąc pod uwagę, że sama załoga kompleksu „Hurka” miała liczyć 400 żołnierzy. Gromadzono w niej sprzęt, amunicję i żywność, naftę i olej, która tak dużej grupie osób miała wystarczyć na kilkumiesięczne oblężenie. Wszelkie potrzebne materiały dostarczano do podziemi kolejką „linowo-szynową”, którą przewożono 20 ton materiałów na godzinę. Podziw budzi bardzo dobry stan całego wnętrza.
Zwiedzający wśród eksponatów zobaczą: pierwotne przesuwane wrota pancerne przy samym wejściu, wagony i lokomotywę kolejki wąskotorowej, windę ukośną.
Indywidualnie można zwiedzać obiekt za wyjątkiem poniedziałków i świąt. W czerwcu, lipcu i sierpniu wejścia są o godz.: 10, 11, 13, 14, 15 i 16; od września do maja o godz. 11, 13, 15. Czas zwiedzania to 70 min. Trzeba ze sobą zabrać ciepłe ubranie i solidne obuwie.
Lichkov: historia wojny
Jadąc z Králík na zachód, dojeżdżamy do usytuowanych pośród lasów i pól dwóch schronów piechoty, wchodzących w skład Muzeum Wojskowego Lichkov. Miały one bronić przełęczy, drogi pomiędzy Lichkovem a Mladkovem oraz pobliskiej linii kolejowej. Dziś wnętrza schronów są dostępne do zwiedzania. Można przejść się umieszczonymi na dwóch poziomach korytarzami jednego z nich, odwiedzić poszczególne pomieszczenia i wejść po metalowej drabinie do kopuły pancernego dzwonu, z którego ostrzeliwano okolicę. W schronie umieszczono ekspozycję na temat fortyfikacji czechosłowackiej, technik obronnych itp. Wśród eksponatów - duża ilość zdjęć i przedmiotów związanych z okresem powstania schronu i miejscem: sprzęt wojskowy, makiety techniki wojskowej, mundury.
Reklama
Umocnienia w Górach Orlickich nigdy nie były wykorzystane bojowo. Gdy były gotowe do działań, Hitler wcielił tę część Czechosłowacji do III Rzeszy. Na podstawie umowy monachijskiej uzgodniono, że całość umocnień przejdzie w ręce Niemców bez jednego strzału. W proteście przeciwko tej decyzji plutonowy Arnoszt Hrad 3 października 1938 r. popełnił samobójstwo.
Dziś fortyfikacje stanowią unikalny w skali Europy przykład zabytków techniki wojskowej.
