Reklama

Niedziela w Warszawie

Kłopoty z pamięcią

Niedziela warszawska 2/2014, str. 5

[ TEMATY ]

Żydzi

Marcin Żegliński

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

WOJCIECH DUDKIEWICZ: – Skąd pomysł na tę książkę?

GRZEGORZ GÓRNY: – Gdy zagłębiłem się w losy Polaków ratujących Żydów w czasie II wojny światowej, przekonałem się, jak wielka była skala naszej pomocy dla Żydów. Bardzo kontrastuje to z tym opowieść o Polakach, jako współsprawcach Holocaustu, czy – jak ich nazwał Jan Tomasz Gross – „ułatwiaczach” i beneficjentach Holokaustu. Narracje na ten temat koncentrują się na Polakach i Żydach, a gdzieś znikają Niemcy, którzy masowo eksterminowali oraz wprowadzili i egzekwowali prawo przewidujące karę śmierci za jakąkolwiek formę niesienia im pomocy. Historycy obliczają, że aby uratować jednego Żyda, potrzebne było zaangażowanie dziesięciu osób. Hanna Krall we wspomnieniowym tekście doliczyła się ponad 40 osób, które po kolei jej pomagały, przekazując ją z jednego miejsca do drugiego, tworząc łańcuszek ludzi dobrej woli. Tyle osób narażało życie dla obcej żydowskiej dziewczynki.

– Wydawałoby się, że sporo wiemy na temat ratowania Żydów przez Polaków?

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Reklama

– Za mało. A temat wydaje się albo zapomniany, albo nieobecny, wiedza o tym wciąż jest niewielka na Zachodzie, ale także w Polsce. Wciąż pewne rzeczy trzeba przypominać. Przez pół wieku, gdy kształtował się światowy dyskurs o Holokauście, głos Polski był nieobecny. Byliśmy za „żelazną kurtyną”, Polacy nie uczestniczyli w debatach, które odbywały się na Zachodzie. Wobec tego opinia amerykańska, żydowska i zachodnioeuropejska nie miały możliwości zapoznać się z polskim punktem widzenia oraz z naszymi pracami historycznymi. Stało się to możliwe dopiero po upadku komunizmu. Widać, że świadomość tego zaczyna powoli docierać do historyków żydowskich, którzy już mówią, że ta pomoc była znacznie większa niż obrazuje to sześć tysięcy drzewek upamiętniających Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata w instytucie Yad Vashem.

– Czyli jest dobrze, a w każdym razie coraz lepiej?

– Z tym, że to nie przekłada się na świadomość zbiorową, która jest kształtowana w największym stopniu przez kulturę masowa, wielkie produkcje filmowe. Tu dominuje zupełnie inny obraz. O ile historycy zaczęli mieć świadomość, jak wyglądała rzeczywistość okupacyjna i jak wielka była skala pomocy, to trzeba, żeby to się przebiło do szerszej opinii publicznej. Ta książka jest małym krokiem w tym kierunku. W opowieści na temat Holocaustu narracja skupia się na Polakach i Żydach, a gdzieś znikają Niemcy. Po pierwsze, znikają oni jako reprezentanci konkretnego narodu, pojawiają się jako niezidentyfikowani naziści. A po drugie, umyka fakt, że to oni prowadzili masową eksterminację Żydów, i to przed Niemcami trzeba było ich chronić z narażeniem życia. To Niemcy wydawali nagrody pieniężne za wydawanie Żydów, żerując na najniższych instynktach. Dziś, zwłaszcza na Zachodzie, rozpowszechniona jest narracja, że zjawisko pomocy Żydom było marginalne, a większość polskiego społeczeństwa była wrogo nastawiona do Żydów.

– Ostatnio rozpowszechnił ją niemiecki serial „Nasze matki, nasi ojcowie” pokazujący, że Akowcy byli antysemitami.

Reklama

– Jak się ogląda takie filmy, można odnieść wrażenie, jakby organizatorzy Holokaustu nie byli zbrodniarzami, lecz niemieckimi idealistami, którzy wzięli udział w romantycznej przygodzie na Wschodzie. Pełnili tu misję cywilizacyjną, no, może trochę nieadekwatnymi środkami, a na ich tle Polacy to motłoch, ciemna tłuszcza, która trzeba ucywilizować. Wobec tego z niosących cywilizację sprawców i organizatorów zbrodni zostaje zdjęta odpowiedzialność. To zafałszowanie historii i jak tak dalej pójdzie, wkrótce dowiemy się, że podczas konferencji w Wannsee Reinhard Heydrich i Adolf Eichmann założyli Żegotę, żeby ratować Żydów przed Holokaustem z rąk Polaków.

– Wiemy, chociaż z grubsza, ilu Polaków uczestniczyło w pomocy Żydom?

– Różni historycy wskazują różne liczby osób w różny sposób pomagających ukrywającym się Żydom. Historycy żydowscy mówią, że musiało być w to zaangażowanych kilkaset tysięcy Polaków. A nie można zapominać, że w Polsce okupowanej przez Niemców groziła za to odpowiedzialność zbiorowa: kara śmierci nie tylko dla pomagającego, ale także dla całej jego rodziny. Już za podanie kubka wody śmierć mogła spotkać całą rodzinę. Mimo to bardzo wiele osób ryzykowało życie swoje i swoich najbliższych, dla ratowania zupełnie nieznanych sobie ludzi. Było to nieporównywalne z sytuacją w Europie Zachodniej. Np. ludzie, którzy ukrywali Annę Frank, w Amsterdamie, przeżyli wojnę. W Polsce zostaliby rozstrzelani. To dramatyczna różnica, która musimy wziąć pod uwagę, opowiadając o tamtych czasach, oceniając czyjąś postawę. To była postawa heroiczna.

2014-01-08 09:31

Oceń: 0 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Kielce: zainaugurowano obchody 69. rocznicy pogromu kieleckiego

[ TEMATY ]

Żydzi

Grzegorz Pietrzak/pl.wikipedia.org

Kamienica przy ul. Planty 7 w Kielcach, miejsce pogromu Żydów w 1946 r.

Kamienica przy ul. Planty 7 w Kielcach, miejsce pogromu Żydów w 1946 r.

Dyskusja pt. „Jak pamiętać o pogromie w Kielcach? Kształty i formy pamięci”, z udziałem znawców tej problematyki: prof. Stanisławem Meduckim, prof. Stanisławem Żakiem, red. Jerzym Danielem, red. Bohdanem Gumowskim i prowadzącym Bogdanem Białkiem, zainaugurowała 2 lipca br. w Kielcach czterodniowe obchody 69. rocznicy pogromu kieleckiego.

Spotkanie odbyło się na tle wystawy fotografii Żydów polskich „I ciągle widzę ich twarze” w Instytucie Kultury Spotkania i Dialogu Stowarzyszenia im. Jana Karskiego, mieszczącym się w kamienicy, która była miejscem pogromu. Dyskusja z udziałem znawców problematyki pogromu kieleckiego wzbudziła żywe zainteresowanie przybyłych uczestników.
CZYTAJ DALEJ

Bp Przybylski: Bez pielęgnowania miłości do Boga szybko wypalicie się w kapłaństwie

2025-05-27 07:27

[ TEMATY ]

bp Andrzej Przybylski

Księża Salezjanie

W bazylice mniejszej NMP Wspomożycielki Wiernych w Twardogórze, w sobotę 24 maja 2025 roku, bp Andrzej Przybylski udzielił święceń prezbiteratu dwóm diakonom salezjańskim z Inspektorii Wrocławskiej – ks. Norbertowi Rosińskiemu i ks. Maciejowi Walkowiakowi.

W homilii bp Przybylski nawiązał do znaku, jakim dla kapłanów jest osoba Matki Bożej. „Ona jest kimś szczególnym dla naszego kapłaństwa, nie tylko dlatego, że jest Matką Jedynego i Wiecznego Kapłana, w którego kapłaństwie uczestniczy każdy z nas, ale również przez to, kim Ona jest.
CZYTAJ DALEJ

Ksiądz Cezary Chwilczyński odznaczony przez Prezydenta RP

2025-05-27 16:05

mat. pras

Wieloletni redaktor Niedzieli wrocławskiej ks. Cezary Chwilczyński odznaczony został za działalność humanitarną przez Prezydenta RP Andrzeja Dudę Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Od wielu lat ks. Chwilczyński angażował się w liczne projekty humanitarne kierując Katolickim Radiem Rodzina i prowadząc wrocławską edycję Niedzieli. Na wydarzenia przez siebie organizowanych jak np. Noce Kościołów, które co roku gromadziły na Dolnym Śląsku ponad 100 tys. uczestników, zapraszał hierarchów z Kościołów prześladowanych: Indie, Pakistan, Bangladesz, Sudan Południowy, Syria, Irak. Goście dzieląc się świadectwem funkcjonowania wspólnot katolickich wśród prześladowań otrzymywali też konkretne wsparcie na realizację konkretnych projektów wobec najbiedniejszych. Partnerem tych wydarzeń było Papieskie Stowarzyszenie Pomoc Kościołowi w Potrzebie.
CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

REKLAMA

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję