Reklama

Niedziela Wrocławska

Początki biskupstwa wrocławskiego

Niedziela wrocławska 15/2016, str. 6-7

[ TEMATY ]

biskupstwo

Lilianna Sicińska

Relikwiarz hermowy św. Wincentego z 1723 r. autorstwa wrocławskiego złotnika Tobiasa Plackwitza, należący do skarbca parafii katedralnej we Wrocławiu

Relikwiarz hermowy św. Wincentego z 1723 r. autorstwa wrocławskiego złotnika Tobiasa Plackwitza, należący do skarbca parafii katedralnej we Wrocławiu

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Ustanowienie organizacji Kościoła polskiego było dziełem dwóch najważniejszych autorytetów ówczesnej Europy: papieża Sylwestra II i cesarza Ottona III podczas zjazdu gnieźnieńskiego, kiedy powołano metropolię gnieźnieńską i biskupstwa krakowskie, wrocławskie i kołobrzeskie. Jednak faktycznym jej twórcą był Bolesław Chrobry. To on wyznaczył nowym diecezjom stolice, granice i uposażenie.

Wybór stolicy biskupiej

Wybór Wrocławia na stolicę biskupią nie był przypadkowy – wynikał z centralnego położenia grodu, skrzyżowania w nim najważniejszych dróg handlowych, zaplecza rolno-spożywczego, możliwości kontroli południowego pogranicza Śląska oraz bogatych złóż kamienia budowlanego i szlachetnego w okolicach Strzelina i Strzegomia. Z pewnością Wrocław przełomu X i XI w. był najludniejszym i najzamożniejszym ośrodkiem śląskim. Zaliczony przez Geografa Bawarskiego do jednego z 25 „civitates” plemienia Ślężan obejmował gród i podgrodzie z centralną wyspą, zwaną później Tumską, gdzie na 5-6 ha mogło mieszkać w razie potrzeby nawet 3000 osób. Właściwy gród znajdował się w miejscu dzisiejszego kościoła św. Marcina i był otoczony pierścieniem wałów. Obszerne podgrodzia – po lewej stronie Odry – „szlak św. Wojciecha” oraz drugie, zwane Ołbinem, zamieszkiwali możni i rzemieślnicy.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Do wyniesienia Wrocławia ponad inne śląskie grody, jak Głogów, Legnica czy Opole przyczyniła się w dużej mierze katedra biskupia – wzniesiona przez Bolesława Chrobrego ok. 1000 roku dla pierwszego biskupa wrocławskiego Jana. Z badań wykopalisk archeologicznych wynika niezbicie, że pierwotna budowla katedralna znajdowała się dokładnie na miejscu dzisiejszej „matki kościołów wrocławskich”.

Od samego początku patronem katedry, miasta biskupiego, kapituły i całej diecezji był św. Jan Chrzciciel, którego relikwie znajdują się w katedrze od 1428 r. Jej drugorzędnymi patronami byli św. Jan Apostoł i Ewangelista oraz św. Wincenty Męczennik. Umiłowany uczeń Pański św. Jan Apostoł był uważany za współpatrona miasta, co potwierdza jego symbol umieszczony w herbie miejskim. Trzeci z patronów, św. Wincenty znany był we Wrocławiu już od połowy XI wieku, kiedy to biskup Hieronim przywiózł przechowywane do dzisiaj jego relikwie z Rzymu. Był patronem kapituły, a od XIV w. jego wspomnienie obchodzono jako święto nakazane.

Reklama

Zamach na pierwociny chrześcijaństwa

Po pierwszych trzech dekadach pomyślnego rozwoju państwa i chrześcijaństwa na ziemiach polskich po śmierci króla Mieszka II nastąpił gwałtowny regres: rywalizacja o tron, waśnie domowe i zamieszki w dzielnicach. Żaden z możnowładców nie miał wystarczająco dużo sił i wpływów, by objąć władzę nad całym krajem. Wraz z ożywieniem dawnych separatyzmów plemiennych lud odwracał się od religii chrześcijańskiej, powracając do pogańskich tradycji. Dziedzictwo Bolesława Chrobrego narażone było na zaprzepaszczenie. Powstanie ludowe, nazywane przez historyków reakcją pogańską, osłabiło pierwsze lata chrześcijaństwa na ziemiach polskich. Miary nieszczęść dopełnił w 1039 r. najazd czeskiego księcia Brzetysława I, który zamierzał nie tylko podporządkować sobie Śląsk, ale docierając do Gniezna spustoszył je i uprowadził z tamtejszej katedry relikwie św. Wojciecha, by na podstawie ich posiadania rozpocząć starania o metropolię w Pradze. Gall Anonim donosi, że Gniezno tak długo pozostawało w opuszczeniu, że w tamtejszym kościele św. Wojciecha „dzikie zwierzęta założyły swe legowiska”.

Wojowie Brzetysława zniszczyli także wiele śląskich miast: Wrocław, Strzegom, Opole, walki toczyły się także pod Legnicą. Kronikarz Kosmas zapisał, że Brzetysław: „wsie rzeziami, rabunkami, pożarami pustoszył, obronne miejsca zdobywał”. Zrujnowany Śląsk do 1050 r. pozostawał pod panowaniem czeskim. Dotkliwe grabieże pozbawiały wsie żywności, a miasta – dóbr kultury. Ze skarbca katedry wrocławskiej skradziono wówczas księgi liturgiczne i paramenty kościelne, a sama tak młoda jeszcze katedra Chrobrego legła w gruzach.

Reklama

Można przypuszczać, że w okresie reakcji pogańskiej biskupi wrocławscy byli zmuszeni opuścić stolicę. Według przekazów prawdopodobnie biskup zdołał uciec i uchronić się w Żmigródku. Po wycofaniu się najeźdźców czeskich biskup przeniósł się do Smogorzowa k. Namysłowa, a następnie do Ryczenia k. Brzegu. Zapis taki podaje Jan Długosz na podstawie przekazów środowiska książąt brzeskich. W 1390 r. bowiem brzeski książę Ludwik I polecił przeprowadzić wszelkie prace „w poszukiwaniu biskupów” w Ryczynie – były to pierwsze naukowe badania wykopaliskowe na ziemiach polskich.

Walki książąt o tron Polski i najazd księcia Brzetysława w ciągu kilku lat zniszczyły pierwociny polskiej organizacji kościelnej i dotkliwie spustoszyły ziemie śląską. Najazdy i wewnętrzne walki możnych rodów o prymat pokazały też, że ewangelizacja ludu śląskiego była jeszcze bardzo płytka i nie zapuściła zbyt mocnych korzeni, by obronić się choćby przed pogańskimi obyczajami. Rocznik hildesheimski donosił wręcz, że „Mieszko, książę Polaków, zmarł śmiercią przedwczesną, a chrześcijaństwo, dobrze zapoczątkowane przez jego przodków, a przez niego jeszcze bardziej wzmocnione, niestety, żałośnie zginęło”.

Odnowiciele chrześcijaństwa na Śląsku

Dobytek Mieszka I i Bolesława Chrobrego miał uratować dopiero Kazimierz Odnowiciel, a podniesienia Kościoła na Śląsku podjął się ustanowiony przez niego słynny biskup Hieronim, od którego rozpoczęły się katalogi biskupów wrocławskich. Historycy są zgodni, że tak jak król w pełni zasłużył on na miano „odnowiciela” diecezji. Kim był Hieronim? Niektórzy badacze twierdzą, że rzymskim szlachcicem, inni, że Wallonem pochodzącym z okolic Kolonii, podobnie jak Aron, biskup krakowski. Hieronim, wyświęcony na biskupa w 1046 r. być może już od tego czasu podróżował po śląskich miastach, a wspomniany Ryczyn mógł być jego tymczasową siedzibą. Oficjalnie dopiero w 1051 r. objął on biskupstwo i osiadł we Wrocławiu. Niewiele o nim dziś wiadomo, ale kilka faktów źródła potwierdzają: Hieronim rządził biskupstwem w latach 1051-1062 i przede wszystkim rozpoczął odbudowę katedry. Sprowadził także do Wrocławia relikwie św. Wincentego, diakona i męczennika z Saragossy, który stał się jej współpatronem. Za czasów Hieronima katedra była w posiadaniu także innych relikwii męczenników: Kancjusza, Kancjana i Kancjanilli, w których święto 31 maja odbywały się we Wrocławiu kapituły gremialne. Biskup Hieronim prawdopodobnie uzyskiwał dziesięciny od ludności śląskiej, co pozwoliło mu na fundowanie uposażeń dla prałatów i kanoników. Biskup-Odnowiciel musiał bowiem zgromadzić wokół siebie duchownych, by odtworzyć struktury kościelne. Z rządami Hieronima wiąże się także fundację kościoła św. Marcina na Wyspie Tumskiej. Hieronim wprowadził śląski kościół w późniejszą reformę kościoła powszechnego – przeprowadzoną przez Grzegorza VII i jego legatów, po której wzmocniona organizacja kościelna przetrwała całe wieki.

Na podst. „Historii Kościoła katolickiego na Śląsku” ks. prof. Józefa Mandziuka

2016-04-07 10:00

Ocena: +3 -1

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Abp Gądecki: Polska ma misję wobec świata

[ TEMATY ]

jubileusz

Poznań

abp Stanisław Gądecki

biskupstwo

Joanna Adamik | Archidiecezja Krakowska

Nowe zaangażowanie misyjne jest w stanie odnowić Kościół, wzmocnić naszą wiarę i tożsamość chrześcijańską, dać chrześcijańskiemu życiu nowy entuzjazm, ponieważ wiara umacnia się, gdy jest przekazywana – mówił w Poznaniu abp Stanisław Gądecki podczas obchodów 1050-lecia pierwszego polskiego biskupstwa. „Dzisiaj Kościół w Polsce wspomina historię swoich początków” – podkreślił przewodniczący Episkopatu.

Eucharystia w poznańskiej katedrze transmitowana przez TVP Polonia zakończyła trzydniowe uroczystości jubileuszowe. „Dziękujemy Panu Bogu za początki Kościoła w naszej Ojczyźnie. Za 1050 lat jego instytucjonalnych dziejów, które rozpoczęły się od przybycia do kraju Polan pierwszego biskupa Jordana i ustanowienia w Poznaniu pierwszego biskupstwa” – mówił abp Gądecki.

CZYTAJ DALEJ

Pogrzeb bez Mszy św. w czasie Triduum Paschalnego

[ TEMATY ]

duszpasterstwo

pogrzeb

Eliza Bartkiewicz/episkopat.pl

Nie wolno celebrować żadnej Mszy świętej żałobnej w Wielki Czwartek - przypomina liturgista ks. Tomasz Herc. Każdego roku pojawiają się pytania i wątpliwości dotyczące sprawowania obrzędów pogrzebowych w czasie Triduum Paschalnego i oktawie Wielkanocy.

Ks. Tomasz Herc przypomniał, że w Wielki Czwartek pogrzeb odbywa się normalnie ze śpiewem. Nie wolno jednak tego dnia celebrować żadnej Mszy Świętej żałobnej. W kościele sprawuje się liturgię słowa i obrzęd ostatniego pożegnania. Nie udziela się też uczestnikom pogrzebu Komunii świętej.

CZYTAJ DALEJ

Kard. Ryś o namaszczeniu podczas Mszy Krzyżma

2024-03-28 12:34

[ TEMATY ]

archidiecezja łódzka

Julia Saganiak

- Czas naszego życia, działania, aktywności w Kościele jest czasem łaski Boga, ciągłego Bożego działania, miłości, miłosierdzia - mówił kard. Ryś podczas Mszy Krzyżma.  

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję