Z wydarzenia o charakterze lokalnym, doroczne spotkanie przekształciło się w obchody wojewódzkie. To w znacznej mierze zasługa jednego z organizatorów: Stowarzyszenia Ochrony Dziedzictwa Narodowego, w osobie Andrzeja Wiatkowskiego.

Dlaczego Baranówek

Uczestnicy uroczystości zwykle spotykają się przy Pomniku Straceń w lesie na Stadionie Leśnym lub w kościele Chrystusa Króla na Baranówku, który podczas II wojny światowej był miejscem spotkań harcerzy i młodych ludzi zaangażowanych w działalność podziemnego państwa polskiego, w tym ministrantów. Ten wątek przypomniał proboszcz parafii ks. Jerzy Marcinkowski, witając 18 września uczestników patriotycznej uroczystości.

Wzięli w niej udział m.in.: senator PiS Krzysztof Słoń, delegat wojewody – Marcin Piętak, świętokrzyski kurator oświaty – Kazimierz Mądzik, przedstawiciele samorządu miejskiego, IPN, w tym nestor tropienia zbrodni wojennych – sędzia Andrzej Jankowski, środowisk niepodległościowych, kombatanckich, służb mundurowych, delegacje kieleckich szkół i drużyn harcerskich. Oprawę artystyczną uroczystości przygotowało Stowarzyszenie Przyjaciół Zespołu Szkół Ogólnokształcących nr 26 „Dygasiński” oraz Gimnazjum nr 26 w Kielcach, zagrała Kielecka Orkiestra Dęta. – Ukochali Boga, honor, Ojczyznę (…). Mimo mijających lat ciągle o nich pamiętamy, chcemy się za nich modlić – mówił ks. prob. Jerzy Marcinkowski.

Kapitał historii

Mszy św. przewodniczył ks. ppłk Grzegorz Kamiński, proboszcz parafii garnizonowej w Kielcach, który także powiedział homilię. Przypomniał dzieje dobrze znanego w historii Kielc miejsca na terenie parafii Chrystusa Króla – Stadionu Leśnego, który był najpierw wykorzystywany w celach rekreacyjnych, a potem zamieniony w miejsce niemieckich i ubeckich egzekucji, w których ginęli harcerze Szarych Szeregów, uczestnicy Podziemia Niepodległościowego, księża, zakonnicy, nauczyciele, handlowcy, prawnicy – elita miasta. Wspomniał pierwsze egzekucje oraz życie i śmierć harcerza Szarych Szeregów – Wojtka Szczepaniaka, umęczonego w ubeckim więzieniu i zastrzelonego 21 września 1944 r. Jest on obecnie patronem dwóch szkół, jego imię nosi jedna z kieleckich ulic. W imię polskiej racji stanu i przyszłości Polski zaapelował, aby „czerpać z obfitego kapitału historii” i pamiętać o „męczennikach świętokrzyskiej ziemi”.

Obowiązek budowania pamięci historycznej przypomniał z kolei Leszek Bukowski z kieleckiego oddziału IPN. Pakt Ribbentrop–Mołotow, w wyniku którego nastąpiła agresja ZSRR na Polskę 17 września 1939 r. „nazwał zbójeckim spiskiem”. Scharakteryzował trudności w dochodzeniu do prawdy: identyfikacji bezimiennych ofiar czy pociągnięcia do odpowiedzialności ich katów. W imieniu rodzin pomordowanych na Stadionie Leśnym przemawiał Wiesław Koza.

Uczniowska pamięć

Po Mszy św. nastąpiło także wręczenie nagród uczestnikom rajdu „Przywrócimy pamięć harcerek i harcerzy 1939-1946”, który odbył się kilka dni wcześniej z udziałem ok. 250 uczniów. Ideę wydarzenia przypomniał organizator – dyrektor Ośrodka Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej w Kielcach, dr Marek Maciągowski. Młodzież podczas rajdu podążała śladami swoich rówieśników, którzy jako harcerze podczas II wojny światowej walczyli i ginęli za Polskę. W projekcie wzięło udział ok. 250 uczniów gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych. Kilkuosobowe grupy otrzymały karty i wskazówki, aby odnaleźć miejsca związane z II wojną światową. Na ich trasie był m. in. Mur Pamięci, kielecka katedra, pomnik Armii Krajowej, Muzeum Lat Szkolnych Stefana Żeromskiego i Wojewódzki Dom Kultury. Każda drużyna musiała dojść do Pomnika Straceń na Stadionie Leśnym. Projekt przeprowadzili: Ośrodek Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej w Kielcach, Stowarzyszenie Orlęta AK i gimnazjum nr 26 im. Wojciecha Szczepaniaka.

Kielecki Katyń

W 1939 r. Niemcy zaraz po wkroczeniu do Kielc utworzyli na Stadionie Leśnym jeden z czterech obozów jenieckich dla żołnierzy polskich. Cały teren, będący przed wojną dzielnicą rekreacyjno-wypoczynkową z torem jeździeckim, narciarskim, skocznią, kortami i basenem, stał się dostępny wyłącznie dla Niemców. Masowe egzekucje Polaków dokonywane przez Niemców, rozpoczęte na początku wojny pod nazwą Akcja A-B, były konsekwencją podpisanego przez stronę rosyjską i niemiecką Paktu Ribbentrop-Mołotow, także mówiącego o wzajemnej współpracy w zwalczaniu polskiego ruchu oporu, jak i wyniszczeniu polskiej elity społecznej, intelektualnej i politycznej.

Pierwsza egzekucja na kielczanach na Stadionie odbyła się 26 lutego 1940 r. – Niemcy stracili wówczas 14 osób. Kolejne odbywały się przez całą wojnę, m.in. w okolicy strzelnicy sportowej i wojskowej, na zboczach Pierścienicy, na cmentarzu żydowskim, przy drodze na skocznię narciarską, na wyrobisku po piaskowni, na zboczach Telegrafu. Historycy nie ustalili dokładnej liczby zamordowanych na Stadionie Leśnym. Mówi się co najmniej o kilkunastu do 20 tys. zabitych.

Eucharystia przy Pomniku Leśnym jest sprawowana od 16 lat.