Reklama

Sylwetki

Ożywić kamień dla Edyty Stein

Ta przyjaźń zrodziła się w pyle i kurzu marmuru ciętego na placu obok kościoła św. Michała Archanioła we Wrocławiu. W upalne dni lata 1991 r. uczennica Xawerego Dunikowskiego – Alfreda Poznańska trudziła się nad powstaniem kaplicy Edyty Stein. Z marmuru wykuła księgę, a obok niej ustawiła stos marmurowych kartek. – Stało się to jakby samo przez się – powiedziała. Z miarowego uderzania w kamień wytrysnęły piękno i przyjaźń dwóch kobiet

Niedziela Ogólnopolska 31/2019, str. 16-17

[ TEMATY ]

Edyta Stein

Archiwum rodzinne Wandy Linowskiej

Prace nad kaplicą Edyty Stein – od lewej ks. Jerzy Witek, Alfreda Poznańska i ówcześni studenci PWSSP, wśród nich Christos Mandzios

Prace nad kaplicą Edyty Stein – od lewej ks. Jerzy Witek, Alfreda Poznańska i ówcześni studenci PWSSP, wśród nich Christos Mandzios

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Poprzełomie 1989 r. we Wrocławiu powstało Towarzystwo im. Edyty Stein, z inicjatywy ludzi zafascynowanych życiem i myślą filozoficzną tej świętej. Byli w tym gronie m.in. ks. Jerzy Witek, Ernest Niemczyk i Danuta Skraba.

Noc decyzji

W 1990 r. p. Skraba szukała artysty, który wykona pamiątkową tablicę na fasadzie kościoła św. Michała Archanioła. – Przyszła do Fredy – opowiada Wanda Linowska, siostra Alfredy Poznańskiej. – Chodziło o tablicę do zamieszczenia na frontonie kościoła. Miała ona upamiętniać fakt, że Edyta chodziła tam na Mszę św., gdy mieszkała w domu rodzinnym przy ul. Nowowiejskiej. Najpierw Freda odmówiła. Powiedziała, że jest bardzo zajęta i nie da rady podjąć się tego zadania. Danusia zostawiła jej jednak książeczkę o błogosławionej – wtedy Edyta nie była jeszcze ogłoszona świętą. Nie wiem, co się stało w nocy, ale rano Freda zadzwoniła do Danuty z wiadomością, że zrobi tę tablicę. I to był początek, zaczął się czas Edyty Stein w życiu mojej siostry – mówi p. Wanda.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Dla tych, którzy znają biografię świętej, ten epizod nie jest zaskoczeniem. Noc i lektura odegrały w jej życiu najważniejszą rolę. Rewolucja duchowa dokonała się latem 1921 r., gdy Edyta była gościem zaprzyjaźnionego małżeństwa. Pewnego wieczoru, kiedy oboje małżonkowie musieli wyjechać, zostawili jej do dyspozycji bibliotekę. „Bez wybierania wzięłam pierwszą książkę, która wpadła mi w ręce” – zapisała Edyta. „Był to wielki tom, który nosił tytuł «Życie świętej Teresy z Avila, napisane przez nią samą». Rozpoczęłam czytanie i byłam tak nim pochłonięta, że nie przerwałam, póki nie doszłam do końca. Kiedy ją zamknęłam, musiałam sama sobie wyznać: To jest prawda!”.

Na lekturze spędziła całą noc. Rankiem poszła do miasta, aby kupić sobie katechizm i mszalik, następnie przestudiowała go dogłębnie i po kilku dniach udała się na pierwszą w swoim życiu Mszę św. „Nic nie pozostało dla mnie niejasnego – zapisała przyszła święta – zrozumiałam każdą najmniejszą ceremonię. Na koniec poszłam do księdza, do zakrystii, i po krótkiej rozmowie poprosiłam go o chrzest”.

Reklama

Niektóre przyjaźnie, zwłaszcza te ze świętymi, są nam podarowane. Na początku nie wiemy, dlaczego trafiliśmy na życiorys kandydata na ołtarze albo osoby już ogłoszonej świętą, ale po czasie okazuje się, że ktoś zdecydował za nas, że to my potrzebujemy tej znajomości, że musimy znać historię, biografię tej osoby, choć jeszcze przed chwilą nie wiedzieliśmy o jej istnieniu. Czy Alfreda Poznańska, jedna z największych rzeźbiarek XX wieku, potrzebowała Edyty Stein? A może to Edyta potrzebowała Alfredy? „Niczego nie dokonujemy, jeśli nie jest nam to dane z góry” – napisała Poznańska w notatce pt. „Jak powstawała kaplica E. Stein”. „Życie Edyty Stein, jej niezwykła droga, początki, poszukiwania, dochodzenia do prawd, osiągania kolejnych etapów, przyjęcie krzyża i męczeńska śmierć naprowadziły wprost na myśl, aby symbolem wyrażającym jej osobową drogę było odwiecznie objawione Słowo” – zanotowała w 1992 r.

W rzeźbie oddać wszystko

– Pomysł na wykonanie kaplicy Teresy Benedykty od Krzyża w kościele św. Michała Archanioła na wrocławskim Ołbinie zrodził się w 1991 r. – mówi Wanda Linowska. Było lato, Alfreda Poznańska zgodziła się podjąć to niezwykle trudne zadanie, z którym przyszedł do niej prof. Marian Łukaszewicz, ówczesny prezes Towarzystwa. „Propozycję Pana Profesora przyjmowałam z wątpliwościami” – zanotowała później. Czy miała świadomość tego, że zaczynała pracę dokładnie 70 lat po tym, jak Edyta zdecydowała się przyjąć chrzest?

Kaplica poświęcona karmelitance była wyzwaniem. Artystka chciała w niej oddać historię niezwykle mądrej, doskonale wykształconej kobiety, która – urodzona i wychowana w tradycji żydowskiej – zupełnie świadomie wybrała Jezusa. Mało tego, poszła za Nim najdalej, jak tylko może to zrobić człowiek – na krzyż. Poznańska chciała, by tworzywo, z którego powstanie dzieło, oddało upływ czasu i zatrzymane chwile. Wybrała marmur. „To kamień zapisujący odwieczną historię. Zawierający w sobie czas, początek, dzieje, trwanie i świadectwo stworzonego świata” – napisała. Pomysł na wnętrze kaplicy zachwyca i... wywołuje drżenie. Na środku stoi otwarta marmurowa Biblia z delikatnymi paskami do zaznaczania tekstu – jest to jednocześnie ołtarz. Na nim – inskrypcja nawiązująca do starożytnego hymnu i słów Edyty zapisanych w grudniu 1941 r.: „«Scienciam Crucis» zdobywa się tylko wtedy, gdy się samemu do głębi doświadczy krzyża. Od początku byłam o tym przeświadczona i powiedziałam z całego serca: «Ave Crux – spes unica»”. Obok, po lewej stronie, artystka umieściła marmurowy świecznik w kształcie stosu luźnych kartek papieru. Zależało jej, aby na świeczniku zapalać tylko białe, duże świece – to nawiązanie do świec szabatowych, znanych Edycie z dzieciństwa. Przed ołtarzem wmurowana jest urna z ziemią i garstką prochów po pomordowanych w hitlerowskim obozie koncentracyjnym Auschwitz-Birkenau. Ziemię i prochy zebrano 9 sierpnia 1991 r. (w rocznicę śmierci Edyty Stein) spod ściany straceń bloku 11. oraz ze stosów spaleniskowych w Brzezince. Na ścianie w kaplicy umieszczono relikwiarz ze skrawkiem habitu oraz obraz przedstawiający s. Teresę Benedyktę na tle menory, autorstwa Jolanty Kordeckiej (obecnie karmelitanki, s. Michaeli od Wszechmogącego Boga). Wszystko tu jest spójne, dowodzi niezwykłego kunsztu rzeźbiarki i głębi odczytania świadectwa świętej.

Reklama

Ożywianie kamienia

– Pamiętam, że codziennie w gorące miesiące wakacyjne siostra chodziła z ul. Wieczorka (dziś kard. S. Wyszyńskiego) do kościoła św. Michała – opowiada Wanda Linowska. – Wychodziła rano i wracała wieczorem. Była zakurzona, brudna od kamiennego pyłu, ale szczęśliwa. Pomagało jej dwóch studentów, jednym z ich był Christos Mandzios. Pracowali na dworze, pod wiatą. Upał był tamtego roku ogromny, a ona w marmurowym pyle... Była bardzo tajemnicza w czasie tych prac. Mimo że byłyśmy sobie bardzo bliskie, nie pozwalała mi nawet tam przychodzić, aby zobaczyć, co powstaje. Czasem przynosiłam im napoje, ale nie podchodziłam blisko. 12 października 1991 r., gdy dokonano poświęcenia kaplicy, stała z boku, rozjaśniona uśmiechem. W pewnym momencie odwróciła się i powiedziała: Jestem szczęśliwa... – wspomina pani Wanda.

Reklama

„Od czasu, kiedy to zrobiłam, jestem inna i moja wiara jest inna, choć przecież jestem katoliczką od urodzenia. A w kategoriach ludzkich, profesjonalnych uważam, że jest to moje najlepsze dzieło” – napisała w 1995 r.

– Myślę, że kaplica św. Teresy Benedykty od Krzyża to dzieło jej życia i że ta praca nad kaplicą zmieniła jej życie. Wiem też, że duchowa przyjaźń z Edytą trwała aż do śmierci mojej siostry w 2001 r. – mówi pani Wanda. – Kto wie? Może dzięki tej przyjaźni umiała sobie poradzić, gdy dowiedziała się o śmiertelnej chorobie i ostatnie 8 miesięcy przeżyła tak godnie... Alfredzie Poznańskiej udało się dokonać rzeczy niezwykłej: dla oddania hołdu Edycie Stein ożywiła kamień, uderzała w niego tak długo, aż wytrysło piękno. I w tym działaniu znów się ze świętą upodobniły...

Przed laty dyrektor wrocławskiej szkoły, w której Edyta Stein znakomicie zdała maturę, nawiązując do jej nazwiska (w jęz. niemieckim „stein” oznacza kamień), powiedział: „Uderz w kamień, a wytryśnie mądrość...”.

Alfreda Poznańska zmarła 7 października 2001 r., a jej pogrzeb odbył się 11 października – w rocznicę kanonizacji s. Teresy Benedykty od Krzyża. Spoczęła na cmentarzu przy ul. Bujwida we Wrocławiu. Po kilku latach Christos Mandzios wykonał rzeźbę na jej grobie z tego samego marmuru, z którego powstała kaplica św. Teresy Benedykty od Krzyża.

* * *

Alfreda Poznańska (1939 – 2001)
Rzeźbiarka, profesor w PWSSP we Wrocławiu, uczennica prof. Xawerego Dunikowskiego. Uprawiała rzeźbę w dużym i małym rozmiarze – wykonywała rzeźby ołtarzowe, medale, plakiety. Medal jej autorstwa w 1983 r. podarowano papieżowi Janowi Pawłowi II. Zaprojektowała też medal „1000-lecia Biskupstwa Wrocławskiego”. W latach 80. zaangażowana w działalność podziemnej „Solidarności Walczącej”, współpracowała z Duszpasterstwem Środowisk Twórczych we Wrocławiu.

2019-07-31 10:15

Ocena: +1 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Wrocław – Dom Edyty Stein

Niedziela wrocławska 41/2016, str. 1

[ TEMATY ]

Wrocław

Edyta Stein

Tomasz Lewandowski

Dom św. Edyty Stein we Wrocławiu

Dom św. Edyty Stein we Wrocławiu

W październiku mija 125. rocznica urodzin współpatronki Europy Edyty Stein. We Wrocławiu – jak sądzę – osoby niedocenianej i zapomnianej. Tymczasem opowieść o wrocławskim okresie życia Edyty Stein, począwszy od narodzin aż po studia na Uniwersytecie Wrocławskim, jest niezwykle bogata. Weźmy matkę Edyty – Augustę. To po niej przyszła patronka Europy odziedziczyła cechy, które zdecydowały o jej życiu – upór, konsekwencję, pracowitość, zaufanie, poszanowanie ludzkiej wolności, a nade wszystko wiarę. Te cechy uwidoczniły się, kiedy Augusta – dotąd opiekująca się gromadką dzieci – po śmierci męża postanawia wbrew radom rodziny przejąć zadłużone przedsiębiorstwo. Kolejne lata pokazują heroiczną walkę Augusty o materialny byt rodziny, pokazują częste zmiany wynajmowanych czynszowych mieszkań. Z ul. Dubois wdowa z dziećmi przeniosła się na ul. Kurkową, a potem na Myśliwską, Henryka Pobożnego i Roosevelta, aby ostatecznie po wielu latach osiąść w zakupionej kamienicy przy ul. Nowowiejskiej.

CZYTAJ DALEJ

Historia według Kossaka

2024-03-28 10:54

[ TEMATY ]

Materiał sponsorowany

fot. Armando Alvarado

Mało która postać historyczna odcisnęła tak mocno swój ślad w dziejach świata, i tak bardzo wpływa na wyobraźnię współczesnych ludzi, jak Napoleon. Pisano o nim książki, wiersze, kręcono filmy, ale bodaj żadne z tych dzieł nie jest tak wymowne jak obraz Wojciecha Kossaka poświęcone temu geniuszowi wojny.

Mowa, oczywiście, o powstałym w 1900 r. dziele „Bitwa pod piramidami”. Obraz mimo upływu lat nadal wywiera ogromne wrażenie na widzach, pobudzając nie tylko ich „estetyczne synapsy”, ale i zmuszając do głębszej refleksji nad dziejami okresu, który został przedstawiony na płótnie i tego, jak wpłynął Napoleon na ukształtowanie się świata. Malowidło Kossaka intryguje nie tylko widzów, ale i ekspertów, od dawna jest obiektem wnikliwych analiz wielu badaczy. Bank Pekao S.A. zaprasza do obejrzenia krótkiego filmu pt. „Okiem liryka”, który przybliża fascynującą historię tego monumentalnego płótna.

CZYTAJ DALEJ

Za mały mój rozum na tę Tajemnicę, milknę, by kontemplować

2024-03-29 06:20

[ TEMATY ]

Wielki Piątek

rozważanie

Adobe. Stock

W czasie Wielkiego Postu warto zatroszczyć się o szczególny czas z Panem Bogiem. Rozważania, które proponujemy na ten okres pomogą Ci znaleźć chwilę na refleksję w codziennym zabieganiu. To doskonała inspiracja i pomoc w przeżywaniu szczególnego czasu przechodzenia razem z Chrystusem ze śmierci do życia.

Dzisiaj nie ma Mszy św. w kościele, ale adorując krzyż, rozważamy miłość Boga posuniętą do ofiary Bożego Syna. Izajasz opisuje Jego cierpienie i nagrodę za podjęcie go (Iz 52, 13 – 53, 12). To cierpienie, poczynając od krwi ogrodu Oliwnego do śmierci na krzyżu, miało swoich świadków, choć żaden z nich nie miał pojęcia, że w tym momencie dzieją się rzeczy większe niż to, co widzą. „Podobnie, jak wielu patrzyło na niego ze zgrozą – tak zniekształcony, niepodobny do człowieka był jego wygląd i jego postać niepodobna do ludzi – tak też wprawi w zdumienie wiele narodów. Królowie zamkną przed nim swoje usta, bo ujrzą coś, o czym im nie mówiono, i zrozumieją coś, o czym nigdy nie słyszeli” (Iz 52, 14n). Krew Jezusa płynie jeszcze po Jego śmierci – z przebitego boku wylewa się zdrój miłosierdzia na cały świat. Za mały mój rozum na tę Tajemnicę, milknę, by kontemplować.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję