Chociaż starzenie się jest naturalnym procesem, a starość jednym z okresów życia człowieka, jednak współcześnie obserwowany demograficzny proces starzenia się społeczeństwa jest zjawiskiem nowym.

Wydłużenie życia, będące konsekwencją dynamicznie rozwijającej się medycyny, a z drugiej strony spadek liczby urodzeń i ciągłe migracje – prowadzą do wzrostu liczby osób starszych. W Polsce w ciągu ostatnich 25 lat, czas przeżycia wydłużył się o 6 lat, a obecnie w naszym kraju żyje ponad 5,5 mln osób powyżej 65 roku życia i 1,3 mln osób powyżej 80 roku życia.

Procesowi starzenia poświęca się coraz więcej uwagi w Polsce, krajach Europy i świata. Wiek senioralny nie musi być czasem kontemplacji wieku i afirmacji starości, ale ma to być czas, który należy wypełnić treściami pozwalającymi na jej wartościowe i godne przeżycie.

Demograficzne zjawisko starzenia się społeczeństw ujawnia pilną potrzebę podejmowania i promowania działań na rzecz populacji osób starszych, których wynikiem byłoby podniesienie jakości życia nie tylko przez tworzenie dobrze realizowanej opieki i wsparcia dla seniorów, ale także propagowanie zdrowego, pomyślnego starzenia się w wielu płaszczyznach życia codziennego.

Pomyślne starzenie mające charakter wielowymiarowy, a także zrównoważenie opieki zdrowotnej i socjalnej, to poważne wyzwanie dla systemu zabezpieczenia społecznego, stąd konieczność kształcenia osób na miarę gerontologii XXI wieku. Interdyscyplinarność nauki o starzeniu się i starości, wieloaspektowość wspomnianych zjawisk, a także konieczność zajmowania się procesami i zjawiskami społecznymi związanymi ze starością i starzeniem się jednostki i społeczeństwa, stały się czynnikami, które wyzwoliły chęć zorganizowania tej konferencji. Jak bowiem powiedział Jonathan Swift „Każdy pragnie żyć długo, ale nikt nie chciałby starości”.

O wielorakich aspektach życia seniora i kształceniu profesjonalistów na rzecz gerontologii XXI wieku szczegółowo mówili na konferencji naukowej, której motto przewodnie brzmiało: „Kształcenie profesjonalistów dla integralnej gerontologii XXI w.”, nasi znamienici goście i wykładowcy z Brazylii, Niemiec, Włoch, Słowacji, Czech i Polski. Pozwoliło nam to uzmysłowić sobie globalną skalę i wagę problemu.

Konferencja umożliwiła na poziomie interdyscyplinarnym wytyczyć cele i procedury, dające możliwość przygotowania infrastruktury zdrowotnej, socjalnej i sposobów edukacji społeczeństwa. Zwracali na to uwagę także nasi goście i wykładowcy, a wśród nich:

1. Prof. dr Gildo Volpato – Rektor Universidade do Extremo Sul Catarinense w Criciúma stan Santa Catarina w Brazylii.

2. Prof. dr hab. Josef Kozak – z Instytutu Badawczego Aesculap AG w Tuttlingen w Niemczech.

3. Prof. dr Massimo Casciani – Università degli Studi della Tuscia Viterbo we Włoszech.

4. Doc. PhDr. Irena Kamanová, PhD. MHA – Kierownik Katedry Pracy Socjalnej, Wydział Pedagogiczny, Katolicki Uniwersytet w Rużomberoku i Katedra Pracy Socjalnej w Wyższej Szkole im. Św. Elżbiety w Bratysławie na Słowacji.

5. Prof. dr hab. Stanislav Košč – Katedra Pracy Socjalnej na Uniwersytecie w Rużomberku na Słowacji

6. Ks. prof. dr hab. Stanisław Dziekoński – Rektor Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego w Warszawie

7. Prof. dr hab. Zofia Krawczyńska-Butrym – Kierownik Zakładu Socjologii Ogólnej i Badań nad Migracjami Instytutu Socjologii Wydziału Filozofii i Socjologii Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie.

8. Dr hab. prof. UAM Dobroniega Trawkowska – Zakład Badań Problemów Społecznych i Pracy Socjalnej Instytutu Socjologii na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Wystąpienia poruszały problemy związane ze zmianami towarzyszącymi procesowi starzenia się, a więc aspektami biologicznymi, psychicznymi, społecznymi i duchowymi.

Ponadto dyskutowaliśmy o najczęściej spotykanych chorobach w geriatrii, o ich diagnostyce, leczeniu, a także opiece instytucjonalnej nad seniorem.

Wykładowcy wskazali również rolę i potrzebę pracy socjalnej wśród seniorów. Przez dwa dni omawialiśmy nie tylko całokształt zagadnień związanych ze starzeniem się człowieka, lecz również rolę i znaczenie osób starszych w społeczeństwie, w tym ich doświadczenie i nieocenioną życiową mądrość. Chciałoby się tutaj powiedzieć za Cyceronem: „Czy jest coś bardziej przyjemnego niż starość otoczona młodością, która chce się czegoś nauczyć?”.

Konferencja była znakomitym przedsięwzięciem, które dostarczyło duży ładunek wiedzy oraz uzmysłowiło, iż w kontekście aktualnych zmian demograficznych istnieje pilna potrzeba kształcenia osób o dużej interdyscyplinarnej wiedzy na potrzeby gerontologii XXI wieku.

Nie każda osoba starsza potrzebuje opieki instytucjonalnej, ale w wielu przypadkach jest ona konieczna. Istotnym jest także koordynowanie wszystkich potrzeb, a wśród nich zdrowotnych wynikających z wielorakich schorzeń jak chociażby chorób układu kostno-stawowego, układu sercowo-naczyniowego, czy też innych dolegliwości, będących wynikiem zaburzeń hormonalnych, a związanych bezpośrednio z wiekiem podeszłym.

Waga problemu jest powszechnie dostrzegana, o czym świadczą chociażby patronaty honorowe i medialne naszej konferencji, a wśród nich patronat Elżbiety Bojanowskiej –Podsekretarza Stanu w Ministerstwie Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, a także Józefa Pilcha – Wojewody Małopolskiego oraz Rektora Uniwersytetu Jagiellońskiego – prof. dr hab. med. Wojciecha Nowaka. Daje to podstawę do optymizmu, a co za tym idzie oczekiwania szybkiego systemowego rozwiązania problemu. Mam nadzieję, że konferencja będzie stanowić przyczynek do podejmowania kolejnych inicjatyw i wpisze się w nurt długofalowych działań.

Prof. nadzw. dr hab. Ewa Kucharska
Kierownik Katedry Gerontologii, Geriatrii i Pracy Socjalnej
Akademii Ignatianum w Krakowie