Reklama

W wolnej chwili

Literatura w czasach zarazy – co warto przeczytać podczas kwarantanny?

Jako społeczeństwo mamy do odrobienia kilka opuszczonych lekcji z polskiej literatury. Kiedy uzupełnić te braki jeśli nie teraz? - zachęca prof. Wojciech Kudyba, kierownik Katedry Literatury XX w. na Wydziale Nauk Humanistycznych UKSW. W rozmowie z KAI podpowiada, po jakie książki warto sięgnąć w czasie przymusowego pobytu w domu.

[ TEMATY ]

literatura

Fotolia.com

Bądź na bieżąco!

Zapisz się do newslettera

Dorota Abdelmoula (KAI): Panie Profesorze, zapewne większość Polaków może jedynie pomarzyć o takiej „bezczynności” w kwarantannie, jaką z przymrużeniem oka opisują media społecznościowe. Kiedy jednak zdarzają się wolne chwile, dlaczego warto sięgnąć po książkę, zamiast obejrzenia kolejnego programu informacyjnego, albo serialu?

Prof. Wojciech Kudyba: Powodów jest kilka. Pierwszy z nich wskazuje współczesna neurologia: książka jest dla naszego mózgu rodzajem siłowni. Czytanie świetnie aktywizuje różne jego obszary - o wiele bardziej niż obraz. I tak, jak na naszym ciele widać skutki ćwiczeń fizycznych, tak też efekty treningu mózgu słychać aż nadto wyraźnie. Ci, którzy regularnie czytają, mają po prostu o wiele bardziej rozwinięte kompetencje językowe niż nieczytający – dysponują większym zasobem słów, konstrukcji frazeologicznych, składniowych itp. To oczywiście ułatwia im nawiązywanie relacji społecznych, a więc po prostu ułatwia życie.

Pomóż w rozwoju naszego portalu

Wspieram

Warto też wspomnieć, że miłośnicy literatury pięknej wraz z każdą dobrą książką poszerzają swój sposób widzenia i odczuwania świata o tę perspektywę postrzegania rzeczywistości, którą odsłonił im pisarz. Dzięki temu ich wrażliwość i wyobraźnia - które decydują o horyzontach naszego człowieczeństwa - radykalnie się poszerzają. Długo można by mówić również o terapeutycznych funkcjach czytania…

KAI: Spróbujmy zatem stworzyć wartościową "listę lektur" na czas kwarantanny. Pewnie większość osób, szukając łatwo dostępnej lektury zajrzy w pierwszej kolejności na strony popularnych księgarń internetowych. Czy wśród nowości i bestsellerów można znaleźć wartościowe pozycje?

Prof. W.K.: Na pewno. Trzeba przecież przypomnieć, że największym bestsellerem jest w ostatnich latach „Dzienniczek” Siostry Faustyny Kowalskiej. Ma ponad 20 tys. nakładu. Żadna inna książka nie osiągnęła w tym czasie takiej poczytności, choć trzeba uczciwie przyznać, że świetnie – i to niemal od zawsze - radzą sobie też na rynku wydawniczym Ewangelie oraz całościowe wydania Biblii. Nowością są edycje zaopatrzone w znakomite komentarze – odsłaniające kulturowe, geograficzne i historyczne tło rozmaitych opisanych zdarzeń i wypowiedzianych słów. Mam na myśli zwłaszcza to, co zrobili Curtis Mitch i Edward Sri dla katolickiego odczytania Ewangelii według św. Mateusza. Składam głęboki ukłon przed tłumaczką Elizą Litak i wydawnictwem „W drodze”.

Reklama

Istnieją poza tym rozmaite „czarne konie” – do nich zaliczyłbym bardzo ostatnio popularne książki księdza Dolindo Ruotolo i te, które poświęcono jego biografii.

KAI: A po jakie tytuły z literackiej klasyki, także prozy niefikcjonalnej warto sięgnąć, aby lektura była okazją do refleksji na temat obecnej sytuacji, wartości życia, wiary, cierpienia?

Prof. W.K.: Skupię się na tzw. klasyce, bo mamy z nią ogromny kłopot. Polega on na tym, że nasz obecny kanon literacki kształtował się w czasach socjalistycznego reżimu – podlegał ścisłym regulacjom ideologicznym. Nie włączono do niego co najmniej kilkunastu arcydzieł polskiej prozy XX wieku. Trudno powiedzieć, że po 1989 starano się tę wyrwę naprawić. A szkoda, bo chodzi o znakomite powieści o uniwersalnym przesłaniu – ukazujące wciąż aktualne ludzkie wybory moralne i postawy w rozmaitych skrajnych sytuacjach.

Koniecznie powinniśmy przeczytać „Sól ziemi” Józefa Wittlina (która była poważną kandydatką do nagrody Nobla!). Na pewno nie rozczarują nas powieści Floriana Czarnyszewicza, „Nadberezyńcy”, „Chłopcy z Nowoszyszek” czy też „Losy pasierbów”. Warto sięgnąć po wydaną niedawno trylogię Józefa Łobodowskiego – która w moim odczuciu znakomicie konkuruje z „Przedwiośniem”. Tytuły poszczególnych tomów to: „Komysze”, „W stanicy” i „Droga powrotna”. Ciekawie stawiają problemy moralne Ferdynand Goetel w powieści „Z dnia na dzień” oraz Ferdynand Ossendowski w książce „Najwyższy lot” – dostępnej również on-line. Na interesującym Panią pograniczu dokumentu utrzymują się znakomite książki Józefa Mackiewicza „Lewa wolna”, „Sprawa pułkownika Miasojedowa”, „Kontra” czy też „Droga donikąd”. Gdybyśmy zaś poszukiwali wątków awanturniczo-sensacyjnych, to znajdziemy ich mnóstwo w „Kochanku Wielkiej Niedźwiedzicy” Sergiusza Piaseckiego (dostępnej w Internecie).

Reklama

Reasumując: jako społeczeństwo mamy do odrobienia kilka opuszczonych lekcji z polskiej literatury. Kiedy uzupełnić te braki jeśli nie teraz?

KAI: Czy mógłby Pan Profesor podpowiedzieć tytuły książek z dziedziny literatury faktu, a może polecić pisarzy, którzy ze względu na własne koleje losu i osobiste doświadczenia mogą być przewodnikami po obecnym czasie?

Prof. W.K.: Literatura faktu to pojęcie obejmujące szerokie spektrum gatunkowe – od osobistych świadectw i dzienników po eseistykę historyczną. Mamy wielu pisarzy, którzy nie tylko swoją twórczością, ale i swoim życiem zaświadczyli o tym, że dobro i prawda są w stanie przetrwać najgorsze nawet wyroki historii.

Na pewno świetnym przewodnikiem po słusznie minionej epoce jest Leopold Tyrmand ze swą satyryczną „Cywilizacją komunizmu”. Wśród wiarygodnych świadków historii jest też oczywiście Gustaw Herling-Grudziński, który w swych opowiadaniach przez wiele lat zgłębiał fenomen cierpienia. Ostatnio szczególne wrażenie zrobił na mnie tom opowiadań „Gorący oddech pustyni”. Niezwykłe świadectwo uczestnictwa w kluczowych wydarzeniach dwudziestego wieku zostawił nam Kazimierz Wierzyński w niedawno wznowionym „Pamiętniku poety”. Jeśli zaś wyjść poza krąg polskiego losu, to natychmiast przypomina się zbiór Pemy Bhuma „Opowiadania o rewolucji kulturalnej w Tybecie” lub „Opowiadania kołymskie” Warłama Szałamowa.

Reklama

Źle by też o nas świadczyło, gdybyśmy zapomnieli o literackim talencie prymasa Wyszyńskiego i jego dzienniku „Pro memoria” – niechby nawet udało się nam przejrzeć tylko pierwszy tom, obejmujący lata 1948-1952.

KAI: Wróćmy jeszcze do tematu, który wybrzmiał na początku naszej rozmowy: literatura stricte "duchowa", czy też: "religijna". Jakie tytuły, jakich autorów warto odnaleźć nie tylko w czasie kwarantanny wywołanej pandemią, ale po prostu: w czasie Wielkiego Postu?

Prof. W.K.: Proponuję dwa warianty. Pierwszy dla zapracowanych. Zatem książki smukłe, takie, które można otworzyć w dowolnym miejscu, rzucić okiem na jedno, dwa zdania i zaraz zamknąć. Fundamentalna rzecz w tej dziedzinie to oczywiście „O Naśladowaniu Chrystusa” Tomasza a Kempis oraz utrzymane w tej samej konwencji gatunkowej i w tym samym duchu „Droga” Josemarii Escrivy de Balaguera oraz „Myśli na każdy dzień” Dolindo Ruotolo, które w ubiegłym roku tłumaczyłem z moim przyjacielem Januszem Jasielcem.

Natomiast w pakiecie książek obszerniejszych najchętniej umieściłbym dziś tę część polskiej eseistyki religijnej, która wychodzi na przeciw potrzebom ludzi chcących głębiej odczytać znaki obecnego czasu. Z pełną odpowiedzialnością mogę polecić książki m.in. Wincentego Łaszewskiego, Grzegorza Górnego czy też ks. Piotra Glasa. Niech mi wolno będzie na koniec ten motyw odpowiedzialności uwypuklić, bo nasz słuszny głód interpretacji tego, co się właśnie dzieje, próbują obecnie zaspokajać również ludzie, którzy nie zasługują na zaufanie.

KAI: Dziękuję za rozmowę.

2020-03-26 15:04

Ocena: +1 0

Reklama

Wybrane dla Ciebie

Bliżej literatury w Wolinie

Niedziela szczecińsko-kamieńska 1/2022, str. V

[ TEMATY ]

literatura

spotkania

Wolin

Ks. Marcin Miczkuła

Ewa Grzybowska i Agnieszka Peplińska-Kot odsłoniły pamiątkową tablicę

Ewa Grzybowska i Agnieszka Peplińska-Kot odsłoniły pamiątkową tablicę

Gminna Biblioteka Publiczna we współpracy z parafią św. Mikołaja Biskupa i Męczennika zorganizowała cykl spotkań, o twórczości poetów i pisarzy obchodzących w 2021 r. swoje rocznice.

Papież Franciszek w Liście Apostolskim Candor lucis aeternae wydanym 25 marca 2021 r. napisał: „Dlatego ważne jest, aby dzieło Dantego, korzystając ze sprzyjającej okazji, jaką jest siódme stulecie jego śmierci, zostało jeszcze lepiej poznane, to znaczy, aby stało się dostępne i atrakcyjne nie tylko dla studentów i badaczy, ale także dla tych wszystkich, którzy pragnąc odpowiedzieć na wewnętrzne pytania, pragnąc w pełni urzeczywistnić własną egzystencję, chcą świadomie przeżywać własną drogę życia i wiary, przyjmując i przeżywając z wdzięcznością dar i trud wolności”.

CZYTAJ DALEJ

8 lat temu zmarł ks. Jan Kaczkowski

2024-03-27 22:11

[ TEMATY ]

Ks. Jan Kaczkowski

Piotr Drzewiecki

Ks. dr Jan Kaczkowski

 Ks. dr Jan Kaczkowski

28 marca 2016 r. w wieku 38 lat zmarł ks. Jan Kaczkowski, charyzmatyczny duszpasterz, twórca Hospicjum św. o. Pio w Pucku, autor i współautor popularnych książek. Chorował na glejaka - nowotwór ośrodka układu nerwowego. Sam będąc chory, pokazywał, jak przeżywać chorobę i cierpienie - uczył pogody, humory i dystansu.

Ks. Jan Kaczkowski urodził się 19 lipca 1977 r. w Gdyni. Był bioetykiem, organizatorem i dyrektorem Puckiego Hospicjum pw. św. Ojca Pio. W ciągu dwóch lat wykryto u niego dwa nowotwory – najpierw nerki, którego udało się zaleczyć, a później glejaka mózgu czwartego stopnia. Po operacjach poddawany kolejnym chemioterapiom, nadal pracował na rzecz hospicjum i służy jego pacjentom. W BoskiejTV prowadził swój vlog „Smak Życia”.

Podziel się cytatem

CZYTAJ DALEJ

Wielkopostna droga bezdomnych z okolic Watykanu

2024-03-27 17:23

[ TEMATY ]

Droga Krzyżowa

Adobe.Stock

Z misją zaniesienia nie tylko wsparcia materialnego, ale i Słowa Bożego wyszły do bezdomnych mieszkających w okolicach Placu św. Piotra siostry klaretynki. Z przesłaniem zapowiadającym radość Wielkanocy wyruszyły w miejsca, gdzie ludzie wielu narodowości żyją często na kartonach, pozbawieni jakiejkolwiek nadziei. Na progu Wielkiego Tygodnia misjonarki zorganizowały dla ubogich, bezdomnych i samotnych nabożeństwo pokutne, z możliwością przystąpienia do spowiedzi.

Nabożeństwo pokutne odbyło się pod Kolumnadą Berniniego, która dla wielu od lat stanowi jedyny dach nad głową.

CZYTAJ DALEJ

Reklama

Najczęściej czytane

W związku z tym, iż od dnia 25 maja 2018 roku obowiązuje Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/679 z dnia 27 kwietnia 2016r. w sprawie ochrony osób fizycznych w związku z przetwarzaniem danych osobowych i w sprawie swobodnego przepływu takich danych oraz uchylenia Dyrektywy 95/46/WE (ogólne rozporządzenie o ochronie danych) uprzejmie Państwa informujemy, iż nasza organizacja, mając szczególnie na względzie bezpieczeństwo danych osobowych, które przetwarza, wdrożyła System Zarządzania Bezpieczeństwem Informacji w rozumieniu odpowiednich polityk ochrony danych (zgodnie z art. 24 ust. 2 przedmiotowego rozporządzenia ogólnego). W celu dochowania należytej staranności w kontekście ochrony danych osobowych, Zarząd Instytutu NIEDZIELA wyznaczył w organizacji Inspektora Ochrony Danych.
Więcej o polityce prywatności czytaj TUTAJ.

Akceptuję