Damian Krawczykowski: Skąd pomysł na nazwę cyklu rozważań: Różańcem przez Słowo?

Ks. Michał Lubowicki: Dobre pytanie, choć niekoniecznie do końca do mnie, bo ostatecznie nie ja nadałem tytuł całemu cyklowi. Natomiast jest to zdecydowanie dobry tytuł. Od początku bowiem pomysł był taki, żeby tegoroczne rozważania mocno wiązały ze sobą Słowo Boże i codzienne doświadczenie człowieka, świat jego doświadczeń i przeżyć. W myśl tego, co podpowiadał nam święty papież Jan Paweł II w swoim liście apostolskim o różańcu z 2002 roku: „Różaniec należy do najlepszej i najbardziej wypróbowanej tradycji kontemplacji chrześcijańskiej. Kontemplować z Maryją to przede wszystkim wspominać. Należy jednak rozumieć to słowo w biblijnym znaczeniu pamięci, która aktualizuje dzieła dokonane przez Boga w historii zbawienia. Biblia jest opisem zbawczych wydarzeń, które mają swój punkt kulminacyjny w samym Chrystusie. Wydarzenia te nie należą tylko do „wczoraj”. Są także „dniem dzisiejszym” zbawienia. Aktualizacja ta urzeczywistnia się w szczególny sposób w liturgii: to, czego Bóg dokonał przed wiekami, nie dotyczy jedynie bezpośrednich świadków tych wydarzeń, ale swym darem łaski dosięga ludzi wszystkich czasów”. 

Stąd „Słowo” w tytule cyklu należy rozumieć szeroko. Nasze rozważania nawiązują bowiem zarówno do biblijnych opisów wydarzeń, które rozważamy w kolejnych tajemnicach, jak i do Słowa, które danego dnia słyszymy w liturgii. A nieraz także do postaci, życiorysów i słów świętych, których Kościół wspomina w październiku. Bo – jak to pięknie ujął papież Franciszek w swojej adhortacji o świętości w świecie współczesnym – przez każdego świętego, z właściwie przez każdego z nas Bóg raz jeszcze wypowiada do świata, w którym żyjemy, swoje Jedyne i Odwieczne Słowo. Papież zachęca nas: „Niech Bóg da, abyś umiał rozpoznać, jakie jest to słowo, to orędzie Jezusa, które Bóg chce powiedzieć światu poprzez twoje życie”.

Książka „Różańcem przez Słowo” z rozważaniami w wersji drukowanej oraz e-wydania dostępna na stronie: rozancemprzezslowo.niedziela.pl

Czy dla Księdza różaniec to bardziej modlitwa maryjna czy ewangeliczna?

Myślę, że tego nie da się rozdzielić. I bałbym się to rozdzielać. Maryja jest Służebnicą Słowa. Jest tą, która mówi nam nieustannie: „Zróbcie wszystko, cokolwiek  wam powie Jezus”. Na tak ważnej dla nas w Polsce ikonie jasnogórskiej Maryja wskazuje na Jezusa, który w dłoni trzyma księgę Ewangelii. Jest taki fragment Ewangelii, który może nas w pierwszej chwili niepokoić. Jezusowi donoszą, że na zewnątrz czekają na Niego Matka i bracia, którzy chcą się z Nim widzieć. A On zamiast od razu do nich wyjść, wskazuje ręką na uczniów i mówi: „Oto moja matka i moi bracia. Bo kto słucha Słowa Bożego i zachowuje je, ten mi jest bratem, siostrą i matką”. I nam się w pierwszej chwili może wydawać, że Pan Jezus zachował się trochę nie w porządku wobec Maryi, niemalże się Jej „wyrzekł”. A tymczasem, jeśli On tak stawia sprawę, to tak naprawdę podkreśla tylko, jak bardzo Maryja jest Jego Matką – nie tylko przez więzi rodzinne, nie tylko przez biologiczne wydarzenie poczęcia i porodu, ale także w ten sposób duchowy, a więc najgłębszy i najistotniejszy, jako Ta, która przyjmuje Słowo i wypełnia je całym swoim życiem.

Autentycznie maryjna pobożność zawsze będzie prowadzić nas do spotkania z Jezusem w Jego Słowie. Jeśli odciąga nas od Słowa, a jego miejsce - nie daj Boże! - zapełnia czymś innym, to tak naprawdę nie jest to modlitwa, ani pobożność maryjna, ale wręcz antymaryjna - całkowicie sprzeczna z tym kim Ona jest i czego nas uczy. I choćby nie wiedzieć jak bardzo przy tym, za przeproszeniem, „wycierać sobie gębę” imieniem Maryi, to nie służy to ani Jej chwale, ani zbawieniu człowieka.

Czy Księdza zdaniem różaniec odmawiany wraz z rozważaniami może przynieść większe owoce?

Coraz mniej lubię mówić o „owocach modlitwy”. Wiem, że to jest utarte i w jakiś sposób „klasyczne” pojęcie, ale wydaje mi się, że niesie ze sobą pewne niebezpieczeństwo. Takie mianowicie, że skupując się na „owocach” modlitwy, zaczynamy ją traktować (lub utwierdzamy się w traktowaniu jej) jako sposób uzyskiwania od Pana Boga pewnych dóbr (niekoniecznie materialnych), albo osiągania jakichś sprawności. Tymczasem nie o to przecież idzie w modlitwie. W ogóle nie idzie o coś, ale o Kogoś. O Niego. Taka lub inna forma modlitwy, praktyka pobożna jest tylko sposobem bycia z Nim. Reszta jest „efektem ubocznym” tego naszego bycia razem.

To się odnosi też do modlitwy różańcowej. I w tym sensie rozważania mogą być bardzo pomocne. One przypominają mi, że przede wszystkich chcę się spotkać z Chrystusem w tajemnicach Jego życia. A jednocześnie zapraszam Go do tego, co ja aktualnie przeżywam. Bez tego czym stają się „paciorki” różańca? Walutą, którą „handluję” z Panem Bogiem? Niektórzy mówią o „pociskach, którymi strzelamy w Złego”. Rozumiem tę przenośnię. Ale ona też jednak spłyca sprawę. Naprawdę imię Jezusa i Maryi ma być w moich ustach przede wszystkim „pociskiem”? Bronią? Chyba jednak chodziłoby bardziej o to, by przez modlitwę różańcową - ona jest do tego doskonała dzięki swojej „pokorze” i „dobrej rutynie” jakich nas uczy - przylgnąć do Jezusa i Maryi tak mocno, trwałe i serdecznie, by w efekcie tego przylgnięcia potem samo wezwanie ich imion „broniło” mnie przed złem, pokusą, grzechem, przypominając mi tę miłość.

Ale uważałbym też z takim stawianiem sprawy, że różaniec bez „porządnych” rozważań jest gorszy. To by znaczyło, że w modlitwie liczy się przede wszystkim nasza sprawność intelektualna. Tymczasem cały czas idzie o Boga, przy którym trwamy na miarę naszych możliwości i zdolności. Nieraz jest i będzie tak, że nie jesteśmy w stanie zdobyć się na żadne „głębokie” rozważania. Ledwo „Zdrowaś Maryjo” jesteśmy w stanie powiedzieć z powodu zmęczenia, przeciążenia, wynikających z tego często rozproszeń. Warto starać się tak jak akurat umiemy wejść w medytację, rozważanie, dbać o ich jakość. Ale koniecznie trzeba pamiętać, że na modlitwie to my przynosimy Panu Bogu to, co i ile akurat mamy - najczęściej naszą biedę - a On z tym robi to, co On umie, czyli cuda. Pan Bóg to jest jednak ktoś więcej, niż mikrofalówka: Co włożyłeś, to masz, tylko podgrzane. On jest tym, który wciąż od nowa nas stwarza i podtrzymuje w istnieniu swoim Słowem. Także wtedy, gdy nasze słowa i myśli zawodzą.

Wielu modlitwę różańcową traktuje w sposób magiczny: odmówię 3 różańce dziennie, to na pewno to, o co się modlę, mi się spełni. Jak nie wpaść w tę pułapkę?

Po prostu się w nią nie pchać. Nie stawiać tak sprawy z Panem Bogiem, jakby był - przepraszam - „złośliwym dziadem”, którego trzeba wziąć na litość lub zaszantażować, albo „chytrym handlarzem”, którego da się przekupić odpowiednią „kwotą”. Brutalnie mówiąc, jeśli tak stawiamy sprawę, to istotne wydaje się pytanie: Do kogo ja się modlę? Do Boga żywego, który jest Ojcem? Czy raczej do jakiegoś swojego wyobrażenia, wynikającego aż nazbyt często z tego, jaki sam jestem w odniesieniu do innych?

Nieraz możemy złapać się też na tym, że modlitwę traktujemy „wyczynowo”. Powody mogą być różne. Czasem będzie to - najprościej mówiąc - nasza pycha lub coś „pychopodobnego”. Próbujemy sobie (albo i innym przy okazji) coś udowodnić, nawet nieświadomie  poprawiać sobie własna samoocenę: „O! Taki jestem! Dałem radę!”. Ale skłonność do takiej „wyczynowej” modlitwy może to być także objawem swego rodzaju nerwicy na tle religijnym lub „dokarmianej” obficie wątkami religijnymi. W niektórych przypadkach może nie obyć się bez pomocy psychologa, jeśli chcemy odzyskać zdrową duchowość. Na pewno warto zwracać uwagę na treści religijne jakimi się karmimy - unikać tych sączących w nas ciągłe poczucie lęku, zagrożenia i winy.

Może na koniec zaznaczmy, że nie ma nic złego w odmawianiu całego różańca dziennie - nawet i wszystkich czterech jego części. Ale pod warunkiem, że to jest rzeczywiście mój sposób na trwanie przy Bogu w miłości bez lęku, a nie rodzaj niewolniczego czy najemniczego obowiązku, którego skrupulatne wypełnianie ma mi zapewnić jakieś zyski lub uchronić przed jakimiś nieprzyjemnościami.

A co Księdzu osobiście daje modlitwa różańcowa?

Ha! Ja się różańca ciagle uczę. I szczerze mówiąc, nie jestem największym bystrzakiem w różańcowej klasie… Natomiast różaniec mnie uczy przede wszystkim pokory. Pokory w relacji z Panem Bogiem, a przez to i z ludźmi. Bo to jest dla mnie taka modlitwa, która regularnie i wyraźnie pokazuje mi, że naprawdę nie jest aż tak ważne to, czym potrafię „błysnąć”, co „wnoszę”, ale że liczy się przede wszystkim to, co buduje każdą zdrową i głęboką relację: znaleziony i poświęcony czas, wierność i uwaga.

Druga rzecz, którą z czasem ogromnie pokochałem w różańcu to jest to, że on mi się „zaplątuje” w życie. W moją codzienność. Ja najczęściej odmawiam różaniec „w biegu”, pośród codziennych spraw, zajęć, obowiązków i trosk. I przez różaniec, przez jego kolejne tajemnice Pan Bóg mi pokazuje nieustannie, że to moje codzienne życie ze wszystkimi jego cieniami i blaskami też jest częścią Ewangelii, historii zbawienia.

Jaki jest cel Księdza nowej książki z rozważaniami na miesiąc październik? Co może wnieść w życie osoby, która po nią sięgnie?

Może wnieść wszystko… Wszystko w tym znaczeniu, że pewnie jednych znudzi, innych może nawet zirytuje, bo akurat styl nie będzie im odpowiadał. Innych - mam nadzieję - zainspiruje; pomoże im odnaleźć siebie (na różnych poziomach) w różańcowych tajemnicach, a przez to odkryć to Słowo, które Pan wypowiada w ich życiu i pragnie wypowiedzieć przez ich życie. No i mam nadzieję, że tych drugich będzie jednak więcej.

Książka „Różańcem przez Słowo” z rozważaniami w wersji drukowanej oraz e-wydania dostępna na stronie: rozancemprzezslowo.niedziela.pl

Ks. Michał Lubowicki - ur. w 1990 r. W 2016 r. na Papieskim Wydziale Teologicznym w Warszawie obronił pracę magisterską z teologii duchowości poświęconą życiu i twórczości Romana Brandstaettera. W 2017 r. przyjął święcenia kapłańskie i pełni posługę jako ksiądz archidiecezji warszawskiej. Pracował w parafii pw. św. Zygmunta na Bielanach, a następnie jako rezydent w parafii pw. Ofiarowania Pańskiego na Ursynowie. Obecnie jest wikariuszem tejże parafii. Autor książek "Modlitwa, której potrzebujemy" (2020), "Nocą szukałam. Rekolekcje maryjne - zrób to (nie) sam" (2021) oraz "O kim mówi prorok? Szlakiem biblijnych zapowiedzi Mesjasza" (2022). Pisze dla portalu Aleteia.pl, czasopism "Któż Jak Bóg" i "Wzrastanie". Autor cyklów rozważań dla portalu Niedziela.pl. Głosi rekolekcje i konferencje. Prowadzi kanał "Drzewo Czuwające" na YouTube.