Gdy zawirowania rynkowe końca lat 50. i początku 60. osłabiły markę niemiecką i franka francuskiego, zagroziło to największemu osiągnięciu Wspólnoty Europejskiej - polityce rolnej. Rozpoczęły się starania o pogłębienie koordynacji gospodarczej. W 1969 r. w Hadze przywódcy państw europejskich uznali Unię Gospodarczą i Walutową (UGW) jako cel Wspólnoty. Założono trójetapowy plan. Pierwszy etap dotyczył zmniejszenia wahań kursów walutowych.
Wąż w tunelu
Trudności w procesie dochodzenia do Unii Gospodarczej i Walutowej pojawiły się w momencie upłynnienia przez USA kursu dolara w 1971 r. Państwa członkowskie stworzyły mechanizm utrzymywania pod kontrolą swoich kursów walut w wąskich przedziałach wobec dolara, tzw. wąż w tunelu. Następnym krokiem do wspólnoty walutowej było powołanie Europejskiego Systemu Walutowego (1979) z udziałem walut wszystkich państw członkowskich oprócz funta brytyjskiego.
Pomóż w rozwoju naszego portalu
ECU
Utworzona została europejska jednostka walutowa ECU, bazująca na średniej ważonej walut Europejskiego Systemu Walutowego. Wahania kursowe kontrolował Mechanizm Kursów Walutowych (ERM). Kontrolowanie i zmniejszanie inflacji stało się dla państw członkowskich priorytetem gospodarczym. Te doświadczenia dały podstawę do powołania w 1988 r. Komitetu ds. Badań nad Unią Gospodarczą i Walutową, który skupiał prezesów banków centralnych państw Wspólnoty. W opracowanym przez Komitet raporcie określono cele unii walutowej:
• pełna liberalizacja przepływu kapitału
• pełna integracja rynków finansowych
• wymienialność walut
• związanie ze sobą kursów walutowych
• możliwość zastąpienia walut narodowych wspólnym pieniądzem
• powstanie Europejskiego Banku Centralnego.
Konwergencja
Traktat o Unii Europejskiej został zatwierdzony na spotkaniu Rady Europejskiej w Maastricht w 1992 r. Traktat dał podstawę prawną do wprowadzenia wspólnej waluty. Aby uniknąć problemów, przed wprowadzeniem wspólnej waluty gospodarki państw członkowskich musiały osiągnąć wysoki poziom konwergencji, czyli zbieżności wskaźników ekonomicznych: niską inflację, niskie stopy procentowe, niski deficyt budżetowy i dług publiczny. Spełnienie kryteriów konwergencji z Maastricht i pobyt w poczekalni ERM 2, w którym po ustaleniu kursu waluty krajowej w stosunku do euro należy go utrzymać na stabilnym poziomie przynajmniej przez 2 lata, stawały się podstawą przyjęcia przez państwo członkowskie wspólnej waluty.
Reklama
Strefa euro
Dalsza droga do przyjęcia wspólnej waluty przebiegała już ekspresowo:
1994 - utworzono Europejski Instytut Walutowy, który koordynował politykę monetarną krajowych banków centralnych
1995 - ustalono nową walutę - euro i przyjęto scenariusz jej wprowadzenia w 1999 r.
1996 - zaprezentowano projekty banknotów i monet euro
1997 - ustalono dyscyplinę budżetową w ramach UGW
1998 - w maju 11 państw członkowskich spełniło kryteria konwergencji, co umożliwiło późniejsze przyjęcie euro jako wspólnej waluty: Austria, Belgia, Finlandia, Francja, Niemcy, Irlandia, Włochy, Luksemburg, Holandia, Hiszpania, Portugalia (patrz mapa Europy)
1999 - 1 stycznia rozpoczęto realizację ostatniego etapu Unii Gospodarczej i Walutowej - strefę wspólnej waluty euro
2001 - do strefy euro weszła Grecja
2007- Słowenia
2008 - Malta i Cypr
2009 - Słowacja
Poza strefą
Na mocy klauzuli opt-out, zastrzeżonej w 1992 r., do strefy euro nie weszły Wielka Brytania i Dania, gdyż uzyskały prawo do samodzielnego podjęcia decyzji o pełnym uczestnictwie w UGiW. Szwecja nie spełniła wszystkich kryteriów ekonomicznych. Obecnie w mechanizmie ERM 2 (w przedsionku strefy euro) są waluty Danii, Estonii, Łotwy, Litwy.
Nowa waluta
W pierwszych 12 państwach euro funkcjonowało tylko jako pieniądz księgowy. W codziennych transakcjach gotówkowych obowiązywała waluta krajowa. Euro wykorzystywane było w operacjach bezgotówkowych przez przedsiębiorców i finansistów. W administracji i biznesie okres przejściowy do wprowadzenia wspólnej waluty wykorzystany został na dostosowanie systemów księgowych, cenowych i płatniczych. Nowe państwa członkowskie UE przystępowały do strefy euro bez okresu przejściowego. W przestrzeni publicznej, sklepach, na stacjach benzynowych itp. pojawiły się podwójne ceny, podawane w walucie krajowej i euro.
Reklama
Kampania medialna
Rządy państw wchodzących do strefy euro rozpoczęły szeroką kampanię społeczną przed wprowadzeniem banknotów i monet euro. W mediach: prasie, radiu, telewizji i internecie pojawiły się materiały informacyjne, rozprowadzano kalkulatory do przeliczania cen w euro.
Polityka monetarna
Unia walutowa wymagała sprawnego zarządzania. W 1998 r. ustanowiono Europejski Bank Centralny (EBC) oraz Europejski System Banków Centralnych, złożony z EBC i banków centralnych wszystkich państw członkowskich UE. Jednak decyzje w zakresie polityki monetarnej państw strefy euro mogą być podejmowane wyłącznie przez przedstawicieli banków centralnych państw strefy euro.
Pozycja euro w świecie
Mimo kryzysu, jaki dotyka światową gospodarkę, euro stanowi silną walutę międzynarodową (jak dolar amerykański czy jen japoński), a strefa euro posiada wysoką wartość handlową w świecie i znaczącą pozycję w międzynarodowych instytucjach i organizacjach finansowych, takich jak Międzynarodowy Fundusz Walutowy, Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, Bank Światowy. W globalnym świecie to wartość nie do przecenienia.
