Nie słowa a czyny

Podczas ostatniego posiedzenia sejmowej Komisji Edukacji i Nauki Barbara Nowacka, minister edukacji poinformowała, że już w kwietniu zostanie przedstawiony projekt zmiany ustawy oświatowej mający wspierać funkcjonowanie wiejskich placówek. Będzie zakładać m.in. „przekształcanie szkół w filie” bez konieczności ich wcześniejszej likwidacji. Znajdą się w nim również przepisy umożliwiające tworzenie zespołów z publicznych szkół i placówek, a także doprecyzowanie zasad opieki świetlicowej i żywieniowej.

"Szkoła dla najmłodszych powinna być blisko domu" – podkreślała na posiedzeniu Komisji Barbara Nowacka. Brzmi rozsądnie, prawda? Szkoda tylko, że w praktyce jej resort działa dokładnie odwrotnie. W wielu wsiach i małych miasteczkach bliskość szkoły właśnie przestaje istnieć. Jeszcze kilka lat temu kuratorzy potrafili skutecznie zablokować zamykanie placówek, nawet jeśli uczyło się w nich zaledwie kilkunastu uczniów. Dzisiaj – jak widać po danych – MEN idzie na rękę samorządom, które szukają oszczędności, pozbywając się szkół. W poprzednich latach kuratorzy nie zgadzali się na likwidację nawet 400 szkół, dziś odsetek zgód na zamknięcie sięga nawet 84%. To nie jest przypadek – to świadoma polityka uderzająca w najmniejszych, czyli w uczniów i ich rodziców.

W tym szaleństwie jest metoda

A skoro mowa o samorządach – tu także warto zwrócić uwagę na słowa minister B. Nowackiej: „Jeśli gdzieś nie funkcjonuje szkoła, to samorząd też za chwilę przestanie być potrzebny”. Co właściwie chce przez to powiedzieć? Że MEN likwiduje placówki, bo docelowo chce ograniczyć rolę samorządów? A może chodzi o to, że skoro już zamyka się szkoły, to ich obrońcy nie mają po co dalej walczyć?

Likwidacja pod nową nazwą – polityczne mydlenie oczu

Ministerstwo z jednej strony nie chce otwarcie przyznać, że odpuszcza walkę o szkoły, a z drugiej – prezentuje „genialne” rozwiązania, które mają sprawić, że zamykanie szkół będzie mniej widoczne. Otóż zamiast je likwidować, będzie można przekształcać je w filie. Piękne słowo „filia” brzmi o wiele łagodniej niż „zamknięcie szkoły”, ale rzeczywistość jest brutalna – w wielu przypadkach oznacza to ograniczenie funkcjonowania placówki do kilku klas, brak pełnej kadry nauczycielskiej, a w konsekwencji stopniowe wygaszanie szkoły.

Dodatkowo MEN zapowiada „możliwość tworzenia zespołów szkół i placówek”. Brzmi dobrze? Tylko na papierze. W praktyce takie rozwiązania bardzo często prowadzą do tego, że uczniowie z kilku małych miejscowości są zmuszeni dojeżdżać do oddalonych o kilkanaście kilometrów większych szkół. A potem słyszymy, że samorządy zamykają świetlice i likwidują dowozy, bo „nie mają na to środków”.

Polityczna zasłona dymna

Cała narracja MEN o „przekształceniach” i „zmianach w edukacji” ma jeden cel – zamaskować niewygodną prawdę. Likwidacja szkół trwa, tylko teraz odbywa się pod innymi hasłami. Barbara Nowacka i jej resort mogą mówić, że „nic niebywałego się nie dzieje”, ale mieszkańcy małych miejscowości chyba widzą to inaczej. Dla nich szkoła to coś więcej niż budynek z tablicą – to serce lokalnej społeczności, miejsce, które daje dzieciom szansę na edukację blisko domu.

Szkoła nie jest kosztem, lecz inwestycją

Ministerstwo chce przekonać społeczeństwo, że to wszystko dla dobra dzieci. Że reorganizacja poprawi jakość nauczania, że uczniowie zyskają lepszą opiekę i warunki. Tylko że to nie reformowanie edukacji, lecz zwykłe oszczędności. Małe szkoły na wsiach i w małych miastach nie są jedynie miejscem nauki. To często centra lokalnej społeczności, które dają pracę, łączą mieszkańców i pozwalają dzieciom rozwijać się w bezpiecznym środowisku. Gdy zamykamy szkoły, zamykamy też szanse na przyszłość dla tych, którzy najbardziej ich potrzebują.

Rząd powinien przestać udawać, że dba o szkoły, a zamiast tego faktycznie zacząć je chronić. Bo jeśli tak dalej pójdzie, to – jak sama Nowacka powiedziała – „samorząd też za chwilę przestanie być potrzebny”. Może właśnie o to chodzi?