To tytuł najnowszej publikacji dokumentującej nieznane dotąd fakty z okresu komunizmu w Polsce. Pierwszy numer liczący ponad 550 stron zawiera artykuły naukowe, dokumenty, recenzje oraz biogramy m. in. sędziów, prokuratorów oraz agentów III Departamentu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego i ma na celu upowszechnienie wyników badań historycznych, dotyczących aparatu represji w PRL. Książka ukazała się nakładem IPN, a redaktorem naczelnym periodyku jest dyrektor rzeszowskiego Oddziału IPN, dr Zbigniew Nawrocki.
Po upadku komunizmu, likwidacji cenzury i powstaniu III Rzeczypospolitej otworzył się nowy rozdział pod względem gromadzenia i popularyzacji wiedzy o instytucjach represji w PRL-u. Jednak publikacje, które ukazywały się w latach 1989-1998 nie do końca oddawały rozmiar działalności służb komunistycznych. Z chwilą powstania IPN, przejęcie, a następnie szerokie otwarcie archiwów aparatu represji zwiększyło zainteresowanie historyków jednym z najbardziej dramatycznych okresów w dziejach Polski. Mimo prowadzonych studiów historycznych stale zwiększa się zainteresowanie i zapotrzebowanie społeczne na szczegółowe informacje na temat instytucji totalitarnych PRL-u. Poszerzeniu i uszczegółowieniu dotychczasowej wiedzy z pewnością przysłuży się omawiana publikacja IPN. Głównym celem wydawnictwa jest pogłębienie i skoordynowanie oraz upowszechnienie prac badawczych dotyczących aparatu represji w PRL. Przyjęta przez autorów formuła zakłada, że w kolejnych tomach zamieszczane w będą materiały dotyczące m.in. Resortu Bezpieczeństwa Publicznego PKWN, Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, Komitetu ds. Bezpieczeństwa Publicznego, Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i ich terenowych urzędów wszystkich szczebli, ponadto wojskowych i granicznych służb specjalnych, służb więziennych, Milicji Obywatelskiej, sądownictwa i prokuratury oraz jednostek paramilitarnych. Wydawnictwo podzielone jest na działy obejmujące: metodologię zmierzającą do odkrycia źródeł i ujawnienia faktów, struktury Powiatowych Urzędów Bezpieczeństwa Publicznego, Milicji Obywatelskiej i sądownictwa, zawiera też szereg dokumentów, wspomnień funkcjonariuszy poszczególnych szefów PUBP, ich biogramy, oraz recenzje i materiały bibliograficzne poszerzone o zawartość czasopism tzw. resortowych wydawanych przed 1990 r. W pierwszym tomie znalazły się m.in. opracowania metodologiczne autorstwa Marka J. Chodakiewicza, Antoniego Dudka i Zdzisława Zblewskiego. Ponadto w dziale struktury można zapoznać się z opisem funkcjonowania i strukturami Komendy Wojewódzkiej MO w Rzeszowie w latach 1944-1954, organizacją i obsadą personalną Wojskowego Sądu Rejonowego w Łodzi oraz przekształceniami struktury bezpieki na Dolnym Śląsku w latach 1954-75. Z kolei w dziale obejmującym dokumenty zamieszczono materiały opracowane przez Krzysztofa Kaczmarskiego przedstawiające m.in. działania aparatu represji wymierzone w masonerię, a także opracowanie Tomasza Balbusa dotyczące współpracy z aparatem bezpieczeństwa byłego szefa Oddziału II Obszaru Lwowskiego AK ppłk. Henryka Pohoskiego „Walerego” vel „Szpinalskiego”. Publikacja zawiera też sylwetki poszczególnych sędziów, prokuratorów wojskowych, funkcjonariuszy okresu stalinowskiego (tzw. utrwalaczy władzy ludowej) pracujących m. in. w Rzeszowie, Olsztynie, Lublinie, Katowicach, Wrocławiu i Warszawie oraz agentów III Departamentu Ministerstwa Bezpieczeństwa Publicznego, którym władze komunistyczne zawdzięczały totalitarny charakter i trwałość swej władzy. Zawiera również wspomnienia Jana Gorlińskiego - pierwszego szefa UB w Mielcu, a ponadto opracowanie Mariusza Krzysztofińskiego z IPN w Rzeszowie na temat akcji plutonu „Czumaka” - prowadzonej w powiecie przemyskim w 1947 r. przez funkcjonariuszy UB, MO i żołnierzy KBW podszywających się pod oddziały Ukraińskiej Powstańczej Armii (UPA). Autorzy opracowania pt. Aparat Represji w Polsce Ludowej 1944-1989 oczekują zarówno na uwagi jak i życzliwe wsparcie inicjatywy wydawniczej instytutu, ze strony środowisk historycznych, co z kolei umożliwi przygotowanie kolejnych tomów.
Pomóż w rozwoju naszego portalu